Βαγγέλης Μακρής: Ο ενημερωμένος, ευαισθητοποιημένος πολίτης δεν φοβάται & είναι έτοιμος να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του.

Γιατί ασχολήθηκες με τη μουσική; Τι ήταν αυτό που σε ενέπνευσε;

Από την πρώτη στιγμή που άρχισα να γνωρίζω τον εαυτό μου, στα εφηβικά μου χρόνια, κατάλαβα ότι η Μουσική παίζει ένα βασικό ρόλο στο να εκφράσω τα συναισθήματά μου, να αφηγηθώ ιστορίες που αλλιώς δεν θα έβρισκα λέξεις να πω και να έρθω κοντά με άλλους ανθρώπους. Υπήρχε από νωρίς ένα αρμόνιο στο σπίτι καθώς η δίδυμη αδερφή μου Όλγα πήγαινε στο Ωδείο από μικρή. Όμως το άτομο που με ενέπνευσε να ασχοληθώ με τη Μουσική ήταν η καθηγήτρια Μουσικής στο Γυμνάσιο, το όνομά της ήταν Ελένη Πίτσου. Αυτή μου μετέφερε την αγάπη για την κλασική μουσική. Θυμάμαι πως μας έβαζε να κλείνουμε τα μάτια μας καθώς ακούγαμε ένα κομμάτι και στη συνέχεια να αφηγούμαστε τι είδαμε. Κατάλαβα ότι η κλασική μουσική (που δεν είχα ιδιαίτερη επαφή πριν) δεν είναι κάτι το ξένο και μπορεί να μας πάει σε μέρη που ποτέ μας δεν είχαμε φανταστεί. Έτσι ξεκίνησα να μαθαίνω βιολί. Γράφτηκα στο Ωδείο και στα θεωρητικά μαθήματα άκουγα συχνά ότι έχω ωραία φωνή. Το να ασχοληθώ όμως σοβαρά με το τραγούδι έγινε αρκετά χρόνια αργότερα όταν ήμουν φοιτητής όπου και ξεκίνησα μαθήματα Μονωδίας με την Ελένη Σταμίδου – άλλη μια χαρισματική δασκάλα που με έκανε να πιστέψω ότι μπορώ να γίνω τραγουδιστής. Η έμπνευση λοιπόν ξεκίνησε από εκεί, από μια καθηγήτρια στο Γυμνάσιο, στο δημόσιο σχολείο, που αγαπούσε αυτό που έκανε και το μετέδιδε στους μαθητές της. Το αναφέρω αυτό για να τονίσω το ρόλο που μπορούν να έχουν ορισμένοι χαρισματικοί εκπαιδευτικοί στο να εμπνέουν τους μαθητές τους και στην αξία που έχουν τα καλλιτεχνικά μαθήματα στο πρόγραμμα σπουδών.

Πώς νομίζεις ότι μπορεί να αποκατασταθεί επαγγελματικά ένας μουσικός στη σημερινή εποχή, άσχετα με την υγειονομική κρίση;

Νομίζω πως είναι δύσκολη η επαγγελματική αποκατάσταση στις μέρες μας σε όλους τους τομείς. Προσωπικά, βιοπορίζομαι κατά βάση από την εργασία μου ως κοινωνιολόγος, αλλά φαντάζομαι πως αν το διαβάσει αυτό κάποιος κοινωνικός επιστήμονας θα με θεωρήσει αρκετά τυχερό. Στη συνέχεια ζω από τη διδασκαλία μουσικής (όταν οι εποχές είναι καλές και τα ωδεία παραμένουν ανοικτά…). Νομίζω πως οι περισσότεροι ερμηνευτές αν δεν κάνουν κάποια παράλληλη, άσχετη με τη μουσική, εργασία, ζουν είτε από τη διδασκαλία είτε από τη συμμετοχή σε κάποιο σχήμα, μπάντα ή χορωδία. Η αποκατάσταση ως ερμηνευτής είναι αρκετά πιο δύσκολη.

Tι είδη μουσικής προτιμάς να ακούς ή και να τραγουδάς;

Ακούω πολλά ανάλογα με το που βρίσκομαι. Για παράδειγμα όταν είμαι στο αμάξι ή όταν βγαίνω για τρέξιμο θα ακούσω ξένη pop, βάζω τα top 50 στο Spotify και ξεκινάω. Θέλω να ξέρω τι ακούγεται σήμερα ακόμα και αν είναι τελείως εμπορικό, φθηνό και εφήμερο για κάποιους. Αλλά περνάω και διάφορες φάσεις κατά καιρούς, κολλάω με κάποιους τραγουδιστές, pop, όπερας, έντεχνου. Για παράδειγμα αυτό τον καιρό ακούω πολύ Weekend, έχει κάτι το ιδιαίτερο σε σχέση με τους υπόλοιπους mainstream. Πριν κάτι εβδομάδες στις διακοπές μου είχα πιάσει τη δισκογραφία του Θέμη Ανδρεάδη. Ναι το ξέρω τελείως άσχετο το ένα με το άλλο, αλλά πόσο μπροστά ήταν αυτός ο καλλιτέχνης και σε σύγκριση μάλιστα με τους σημερινούς Έλληνες «performers». Μ’ αρέσει να εξερευνώ νέους (και παλιούς) μουσικούς κόσμους και πάντα βρίσκω κάτι το ενδιαφέρον παντού.

Η σταθερή μου αγάπη όμως είναι το musical. Για μένα το μουσικό θέατρο είναι κάτι το μεγάλο, ο χώρος που πραγματικά ανήκουν τα τραγούδια γιατί αυτός είναι και ο σκοπός τους: να μας πουν μια ιστορία. Και τι πιο ωραίο από το να βλέπεις αυτή την ιστορία μπροστά σου σε μια σκηνή; Η μεγάλη μου λατρεία είναι ο Andrew Lloyd Webber. Αυτό τον καιρό ακούω συνέχεια το soundtrack από τη Cinderella που κυκλοφόρησε μόλις και παίζεται στο Λονδίνο αυτό τον καιρό. Έχει γράψει μερικές πανέμορφες μπαλάντες που σίγουρα θα μείνουν στην ιστορία του θεάτρου (και είναι πολύ ωραίο που σήμερα μπορείς να παρακολουθείς έναν συνθέτη με τρόπο άμεσο στα social media). Η άλλη μου αγάπη είναι οι δύο μεγάλοι μας συνθέτες του έντεχνου λαϊκού Χατζιδάκις – Θεοδωράκης. Κάποτε ήμουν πιο Θεοδωρακικός, νομίζω πως όσο μεγαλώνω εκτιμώ περισσότερο την απλότητα του Χατζιδάκι.

Αυτά τα δύο, musical και έντεχνο, είναι που μου αρέσει να τραγουδάω περισσότερο και νομίζω πως μου ταιριάζουν καλύτερα. Είναι και πιο κοντά άλλωστε στις σπουδές μου. Αλλά πάντα αναζητώ τραγούδια που έχουν να αφηγηθούν κάτι. Όταν ερμηνεύω ή όταν γράφω ένα τραγούδι πάντα το αντιμετωπίζω σαν μια ιστορία, σαν να είναι μέρος μιας παράστασης. Αν τραγουδήσω και δεν το νιώσω αυτό, ξέρω ότι δεν τραγούδησα καλά, τεχνικά και ερμηνευτικά.

Πιστεύεις ότι σε περιόδους κρίσης οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τον φόβο για να καταπατήσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Όσο ενημερωμένος και ευαισθητοποιημένος είναι ένας πολίτης τόσο λιγότερο φοβισμένος είναι και έτοιμος να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του. Καταρχάς, οι κυβερνήσεις που θα επιλέξουν να καταπατήσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα με πρόσχημα κάποια κρίση εκλέγονται από ή/και με την ανοχή μη ενημερωμένων και μη ευαισθητοποιημένων πολιτών. Πάρτε για παράδειγμα το τι συμβαίνει σήμερα στην Ουγγαρία. Πόσοι ψήφισαν τη συγκεκριμένη Κυβέρνηση και πόσοι απείχαν από τις εκλογές; Και οι συγκεκριμένοι πολιτικοί είχαν δείξει τα δείγματά γραφής τους πολύ καιρό πριν την κρίση, στους πρόσφυγες για παράδειγμα. Συνεπώς ήσουν ενημερωμένος, ήξερες, αλλά όχι ευαισθητοποιημένος για το τι συμβαίνει γύρω σου, στο συνάνθρωπό σου που είναι διαφορετικός από εσένα, τι συμβαίνει στο πολίτευμα που ήδη οι βασικές του αξίες έχουν αρχίσει να ροκανίζονται εδώ και καιρό. Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για κυβερνήσεις και να αφήνουμε αμέτοχο και χωρίς ευθύνες ένα μεγάλο μέρος των πολιτών.

Εδώ νομίζω έρχεται και ο ρόλος της τέχνης. Όχι τόσο να ενημερώσει και να σχολιάσει πρόσωπα και καταστάσεις (αυτό το κάνει κυρίως η κωμωδία και «κατά παράβαση») αλλά να διαμορφώσει συνειδήσεις, και να μεταδώσει πανανθρώπινες αξίες. Και γυρνάω πάλι στην σημαντικότητα των καλλιτεχνικών μαθημάτων (και των κοινωνικών επιστημών φυσικά) στο σχολείο. Γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό είναι απαραίτητα.

Έχεις ξεκινήσει μαζί με την συγγραφέα παιδικών βιβλίων, Φωτεινή Κωνσταντοπούλου – έχεις γράψει μουσική σε βιβλία της – ένα σωματείο για τη προώθηση του παιδικού βιβλίου και του πολιτισμού σε παιδιά κυρίως απομακρυσμένων περιοχών και εύαλωτων κοινωνικών ομάδων. Γιατί ποιούς λόγους αποφασίσατε να το κάνετε αυτό;

Με τη Φωτεινή Κωνσταντοπούλου έχουμε συνεργαστεί συχνά στο παρελθόν καθώς έχω ντύσει με μουσική τα βιβλία της «Μαργαρίτα: Στραβά κι ανάποδα ζητούν λύση», «Το Κρυμμένο Χαμόγελο» (Εκδόσεις Γράφημα) που το θεωρώ μια από τις πιο όμορφες δουλειές μου αφού το audiobook του βιβλίου είναι ένα ολοκληρωμένο μουσικό έργο με αφηγητή, ερμηνευτές χορωδία, ενώ πρόσφατα συνεργαστήκαμε στο «Η Ευρώπη είμαστε εμείς», ένα δωρεάν ebook αφιερωμένο στα 40 χρόνια της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μάλιστα, προ πανδημίας, βρεθήκαμε συχνά σε σχολικές βιβλιοθήκες όπου παρουσιάζαμε σε μουσική αφήγηση το πανέμορφο βιβλίο της «Μια ζαχαρένια συνταγή» (εκδ. Ελληνοεκδοτική) σε μαθητές δημοτικού και νηπιαγωγείου. Είναι ένα άτομο που εκπέμπουμε στο ίδιο μήκος κύματος, με εμπνέει και με κινητοποιεί και με το έργο της μου βγάζει αυτή την παιδική αθωότητα στη μουσική μου.

Η Φωτεινή λοιπόν είχε ξεκινήσει στην Αστυπάλαια το φεστιβάλ «Τα Βιβλία Παίζει», όπου για λίγες ημέρες τα σχολεία, οι παιδικές χαρές και κάθε γωνιά του νησιού μεταμορφώνονταν σε ένα απέραντο εργαστήρι με καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για παιδιά και μαθητές με κοινό άξονα το παιδικό βιβλίο. Η πρωτοβουλία της αγκαλιάστηκε από τα παιδιά και τους γονείς τους, την ευρύτερη τοπική κοινωνία και τις τοπικές αρχές που υποστήριξαν τη διοργάνωση αλλά και από τα γύρω νησιά. Αξίζει να σημειωθεί πως στο 1^ο Φεστιβάλ είχαν επισκεφθεί και παιδιά από τη γειτονική Ανάφη με σκάφος του Λιμενικού Σώματος το οποίο κινητοποιήθηκε ώστε να μπορέσουν να ταξιδέψουν στο νησί και να συμμετάσχουν και αυτά στις δράσεις. Από αυτό το φεστιβάλ γεννήθηκε η ιδέα του να ιδρυθεί ένας Οργανισμός που θα επεκτείνει το έργο του φεστιβάλ σε όλη τη χώρα, σε όλα τα παιδιά και εφήβους. Η Φωτεινή συγκέντρωσε δίπλα της αξιόλογα άτομα από το χώρο των τεχνών και των επιστημών και είχα την τιμή να μου ζητήσει να συμμετάσχω στη δημιουργία του σωματείου «ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΑΙΖΕΙ». Σύμφωνα με το καταστατικό του, το Σωματείο έχει ως βασικό στόχο τη διαμόρφωση, ανάπτυξη και εφαρμογή εκπαιδευτικών πρακτικών, με όχημα τη λογοτεχνία και τις τέχνες, που συνεισφέρουν και διανθίζουν τη διαπαιδαγώγηση και προσωπική ολοκλήρωση παιδιών, εφήβων και νέων, ανεξαρτήτως διακρίσεων. Όραμά μας είναι η πρόσβασή τους, μέσα από εμπνευσμένα προγράμματα, στη γνώση και τον πολιτισμό, προκειμένου να εξασφαλίσουν περισσότερες ευκαιρίες για το μέλλον τους, καθώς και η εξασφάλιση ισότιμων ευκαιριών για παιδιά που το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο ή/και οι συνθήκες διαβίωσής τους, στερούν αυτές τις ευκαιρίες.

Χαίρομαι πολύ γιατί στο συγκεκριμένο εγχείρημα συμμετέχω και με τις δύο μου ιδιότητες, τόσο ως Κοινωνιολόγος όσο και ως Μουσικός για ένα σκοπό καλλιτεχνικό που έχει όμως σημαντικές εκπαιδευτικές και κοινωνικές προεκτάσεις.

Τι πιστεύεις ότι θα έρθει μετά την υγειονομική και την νέα οικονομική κρίση που περνάει η ανθρωπότητα στο χώρο της τέχνης;

Κάποιοι μιλούν για ένα νέο “roaring twenties” κατ’ αναλογία της δεκαετίας του ’20 του περασμένου αιώνα που ήρθε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Πανδημία της Ισπανικής γρίπης και είχε σαφή αντίκτυπο στην τέχνη. Δεν νομίζω ότι είμαστε προς τα εκεί γιατί τότε είχαμε διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες στις βιομηχανικές κοινωνίες της Δύσης που διαμόρφωσαν αυτή την άνθιση. Σίγουρα κάθε κρίση γεννάει ευκαιρίες και ετοιμάζει το έδαφος για κάτι καινούριο, και οι πιο ευαίσθητες κεραίες, που όχι τυχαία ανήκουν στους ανθρώπους της τέχνης αφουγκράζονται αυτές τις αλλαγές πριν καν γίνουν άμεσα ορατές και τις κάνουν τέχνη. Δε ξέρουμε όμως τι θα βγει από αυτό γιατί κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον.

Αυτά ως προς την αισθητική της μετα-covid εποχής. Όσον αφορά τα πιο καθημερινά θέματα περί επαγγελματικής αποκατάστασης, σίγουρα πολλές αλλαγές έρχονται για να μείνουν και δυστυχώς οι πιο αρνητικές: αβεβαιότητα, περικοπές, μετατόπιση προτεραιοτήτων εις βάρος των τεχνών και απαξίωση της δουλειάς των καλλιτεχνών.

Ποια είναι τα σχέδια σου μέσα στο επόμενο διάστημα;

Την Πέμπτη 2 Σεπτεμβρίου παρουσιάσαμε μαζί με την Κατερίνα Μελίτη για μια ακόμα φορά τη μουσική βραδιά «Της Αγάπης Χρώματα» στο MICRAASIA-FEZ (Κωνσταντινουπόλεως 70, Κεραμεικός). Είναι κάτι που μας το ζήτησε αρκετός κόσμος να το επαναλάβουμε και υποσχεθήκαμε πως θα το κάνουμε. Έχουμε ανανεώσει το ρεπερτόριο με νέα τραγούδια που μιλούν για την αγάπη και τον έρωτα και στην μπάντα θα βρίσκονται η αδερφή μου Όλγα Μακρή στο Αρμόνιο η οποία θα τραγουδήσει επίσης κάποια δικά της πανέμορφα τραγούδια, ο Κώστας Κοσμάς στο Σαξόφωνο και ο Βαγγέλης Δρίζος στο μπουζούκι. Μέρος των εσόδων θα διατεθεί για την ανακούφιση πυρόπληκτων συμπολιτών μας αλλά και ζώων που τραυματίστηκαν στις φωτιές. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε, το να αφιερώσουμε αυτή τη βραδιά σε αυτό τον σκοπό. Επίσης, στις 22 Οκτωβρίου, στα πλαίσια του Athens Art Festival που θα πραγματοποιηθεί στην Τεχνόπολη, ετοιμάζουμε μαζί με την Κατερίνα μια συναυλία με τα πιο όμορφα τραγούδια και ντουέτα από τον ελληνικό και ξένο κινηματογράφο. Στο πιάνο θα μας συνοδεύσει η Όλγα Μακρή.