Δέσποινα Σαραφείδου

[…] Και σήμερα ακόμα, πάμπολλες είναι οι γυναίκες που ξεριζώνονται για να εξασφαλίσουν την επιβίωση των παιδιών τους στην πατρίδα.

Με αφορμή την παράσταση «Μάλο Μόμε, ή μικρό κορίτσι» (πληροφορίες εδώ), η ηθοποιός Δέσποινα Σαραφείδου μίλησε στον Γιώργο Μαλέκα για το έργο, αλλά και τα νοήματα που έχει να μας μεταφέρει.

Σύντομη κριτική:

Είναι δύσκολο να αποτυπώσεις τα συναισθήματα ενός βιβλίου πάνω στη σκηνή. Η διασκευή και η σκηνοθεσία της Νάντιας Δαλκυριάδου, όμως δεν απογοήτευσε θεωρώ κανέναν θεατή. Το μεγαλύτερο καλό που έχει να προσφέρει αυτή η παράσταση είναι να υπενθυμίσει, σε όσους ξέχασαν, αλλά και να διδάξει σε όσους δε ξέρουν. Ανήκοντας (και λόγω ηλικίας) στο δεύτερο, δε μπορώ να παραλείψω τη σημαντικότητα αυτού του έργου να μου δημιουργήσει έντονα συναισθήματα ακόμα και αν δεν είχα προσωπικό ή οικογενειακό βίωμα σχετικό. Μια παράσταση στα «must watch», για όσους ψάχνουν ποιοτικό θέατρο.Γιώργος Μαλέκας, cityvibes.gr

Ε: Το έργο απεικονίζει την οδυνηρή πραγματικότητα των οικογενειών που χωρίζονται λόγω οικονομικών αναγκών. Από τη δική σου οπτική γωνία, πώς αυτός ο χωρισμός επηρεάζει τη σχέση μητέρας-κόρης και τι αποκαλύπτει η επανασύνδεσή τους για την ανθρώπινη ανάγκη του «ανήκειν» και της κατανόησης;

Α: «Ο ζωντανός ο χωρισμός παρηγοριά δεν έχει» – ο αποχωρισμός της μάνας από την κόρη στο Μάλο μόμε δημιουργεί βαθύ τραύμα στην κόρη. Η μικρούλα αντιλαμβάνεται την αναχώρηση της μάνας ως εγκατάλειψη. Σε τρυφερή ηλικία, έχοντας ανάγκη τη μητρική φροντίδα, νιώθει μόνη, αβοήθητη. Και, μολονότι ζει με τους παππούδες, βιώνει την ορφάνια. Όταν λοιπόν ξαναβρίσκονται, την κατηγορεί για το φευγιό της και νιώθει ανίκανη να τη συγχωρήσει. Η μάνα από την πλευρά της, που έχει φύγει για να προσφέρει στα παιδιά της ένα καλύτερο μέλλον, γνωρίζει ότι δεν μπορεί να αναπληρώσει το χαμένο χρόνο – «τα χρόνια πέρασαν, δε γυρίζουν πίσω», λέει. Η αντιπαράθεσή τους κορυφώνεται σε άγρια σύγκρουση, που τις πληγώνει και τις διαλύει. Ωστόσο, οι παράλληλες αφηγήσεις τους, οι αμοιβαίες εξομολογήσεις τους δίνουν και στις δύο μια ευκαιρία να κατανοήσουν το πώς βίωσε καθεμιά τους αυτόν τον αποχωρισμό και δημιουργούν τη δυνατότητα μιας προσέγγισης μεταξύ τους.

Ε: Πώς πιστεύεις ότι η απόφαση αυτή (του αποχωρισμού) επηρέασε την έννοια της μητρότητας και της θυσίας;

Α: Η μάνα ξενιτεύεται από ανάγκη, η ακραία φτώχεια την οδηγεί στα εργοστάσια της Γερμανίας, ώστε να συνεισφέρει στην επιβίωση της οικογένειας που έχει μείνει πίσω. «Εδώ είναι το μέλλον, είπα, η ευκαιρία μας να δημιουργηθούμε». Αντιμετωπίζει τη σκληρότητα του συστήματος, το ρατσισμό και τη βία προς τους ξένους εργάτες, έχοντας αποφασίσει να τα καταφέρει, παλεύοντας με νύχια και με δόντια. Ανοίγει με λαχτάρα τα γράμματα για να δει τις φωτογραφίες των κοριτσιών της, παίρνει κουράγιο από τις φωνές τους που ακούει στις κασέτες. Γι’ αυτήν, που στερείται την επαφή με τα παιδιά της, που ακούει να τη φωνάζουν «έι», σαν ξένη και όχι σαν μαμά, πιο σημαντικό είναι να μην περάσουν εκείνα τα δικά της βάσανα, να έχουν τα εφόδια για μια καλύτερη ζωή. «Εσάς, μόνο εσάς σκεφτόμουν, για σας τα έκανα όλα, για να σπουδάστε, να βάλετε ένα βραχιόλι στο χέρι σας».

Ε: Το Μάλο μόμε έχει φόντο τη μετανάστευση των Ελλήνων «Γκασταρμπάιτερ» στη Γερμανία. Κατά τη γνώμη σου, ποιες γνώσεις προσφέρει αυτό το έργο για τη συγκεκριμένη περίοδο της ιστορίας και γιατί πιστεύεις ότι είναι σημαντικό να αναφερθεί σήμερα; Πώς συμβάλλει στη συζήτηση γύρω από τη μετανάστευση και τις επιπτώσεις της στη δυναμική της οικογένειας;

Α: Το Μάλο μόμε εστιάζει σε μια ατομική περίπτωση και παράλληλα ανοίγει σε μια ευρύτερη εικόνα, όπου παρουσιάζονται οι διακρατικές συμφωνίες, οι οικονομικές και πολιτικές σκοπιμότητες της εποχής, αλλά και οι όροι διαβίωσης των εργατών στη Γερμανία. Έτσι, αφενός αποκτά κανείς μια εποπτεία των συνθηκών που συνέβαλαν στο φαινόμενο της μετανάστευσης τη συγκεκριμένη περίοδο, αφετέρου μια επίγνωση των λόγων που οδηγούν στην έξοδο από μια χώρα στη σύγχρονη εποχή. Νομίζω πως μια τέτοια γνώση είναι σημαντική, καθώς η Ελλάδα και σήμερα αποτελεί χώρα προέλευσης, χώρα προορισμού και αλλά και σταθμό για τις μεταναστευτικές ροές. Ταυτόχρονα, με την εστίαση στην ατομική περίπτωση, με κέντρο τη σύγκρουση της μάνας-μετανάστριας και της κόρης που έμεινε πίσω, διαγράφονται η αποξένωση, το τραύμα, το απωθημένο, η πίκρα, η οργή, η λαχτάρα για αγάπη, η δυσκολία συνύπαρξης των δύο γενεών που σημαδεύτηκαν από τον αναγκαστικό αποχωρισμό τους.

Ε: Οι εμπειρίες και τα βιώματα των γυναικών στις ιστορίες της μετανάστευσης δεν προβάλλονται συχνά. Πώς συμβάλλει η ιστορία του χαρακτήρα σου στην κατανόηση των ρόλων και των προκλήσεων των γυναικών στο πλαίσιο της μετανάστευσης;

Α: Η μάνα-μετανάστρια που ενσαρκώνω μιλάει για τη ζωή της σ’ ένα χωριό της Μακεδονίας, τα χρόνια μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο, αλλά κυρίως αφηγείται τη δική της Οδύσσεια του μετανάστη. Τη διαδικασία να βγάλει χαρτιά για να φύγει, τις ιατρικές εξετάσεις, το μακρύ ταξίδι μέσω Αθήνας-Πάτρας-Μπρίντιζι για να φτάσει στον πρώτο προορισμό, στο σταθμό του Μονάχου, τις συνθήκες εργασίας, τη στάση των αφεντικών, τις αντιδράσεις του πληθυσμού απέναντι στους ξένους φιλοξενούμενους εργάτες, τις παρενοχλήσεις που υφίσταται. Ως γυναίκα, μεγαλωμένη σε κοινωνία πατριαρχική, έρχεται αντιμέτωπη με λογής δυσχέρειες και προκλήσεις, από το φόβο της για την απομάκρυνση απ’ τον γενέθλιο τόπο και την έκθεση σε πρωτόγνωρες καταστάσεις, μέχρι το ρατσισμό, την ξενοφοβία, τη σεξουαλική βία. Πέρα από όλα αυτά, όντας μητέρα, βιώνει έντονα το χωρισμό από τις κόρες της, καθώς η επαφή μαζί τους περιορίζεται σε γράμματα, φωτογραφίες, κασέτες και λίγα ταξίδια στην πατρίδα. Πώς να κρατηθεί ζωντανή η σχέση μαζί τους; Και πώς να γεφυρωθεί η ψυχική απόσταση που μοιραία εγκαθίσταται; Και σήμερα ακόμα, πάμπολλες είναι οι γυναίκες που ξεριζώνονται για να εξασφαλίσουν την επιβίωση των παιδιών τους στην πατρίδα. Παρόμοια είναι τα βιώματά τους, οι αντιξοότητες που έχουν να αντιμετωπίσουν, παρόμοια είναι η βαναυσότητα προς το φύλο τους, η σκληρή δουλειά, η μοναξιά.

Σε ευχαριστούμε πολύ, Δέσποινα!

Επιμέλεια Συνέντευξης: Γιώργος Μαλέκας

Πληροφορίες για την παράσταση, μπορείτε να βρείτε εδώ

Tagged as ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΑΡΑΦΕΙΔΟΥ ΘΕΑΤΡΟ ΜΑΛΟ ΜΟΜΕ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Author

Γιώργος Μαλέκας

Αναδημοσίευση: