Δημήτρης Γεωργαλάς

H μεγαλύτερη αποτυχία του πολιτισμού μας δεν είναι μόνο τα απάνθρωπα που έχει δημιουργήσει, αλλά κυρίως το ότι δεν μας εντυπωσιάζουν πια.

Τι σηματοδοτεί για σας η συμμετοχή σε μια παραγωγή με τα χαρακτηριστικά υπερθεάματος όπως ο Moby Dick;

Ήθελα πολύ να είμαι σ’ αυτήν τη δουλειά γιατί είχα την αίσθηση ότι θα είναι κάτι ξεχωριστό και καινούργιο για τα δικά μας δεδομένα. Εκτός, λοιπόν, από τη χαρά που μου δίνει η συμμετοχή σε κάτι πρωτοποριακό, είναι και μια πρόοδος για έναν ηθοποιό να δοκιμάζει τις δυνάμεις του σ’ ένα διαφορετικό είδος, υψηλών απαιτήσεων. Πιστεύω πως καλλιτεχνικά είμαι πια σε μια φάση που επιδιώκω να αναμετριέμαι με δύσκολα και μεγάλα έργα γιατί αυτό με πάει μπροστά και με εκπαιδεύει. Με τις προκλήσεις προχωράς στην τέχνη, όχι με τις ασφάλειές σου.

– Τι ξεχωρίζετε στη συνεργασία σας με τον Γιάννη Κακλέα και τον Δημήτρη Παπαδημητρίου;

Ο Γιάννης Κακλέας είναι από τους πιο γοητευτικούς σκηνοθέτες που έχω γνωρίσει, η ευφυία του, η γνώση, η ακρίβεια και το χιούμορ του σε κάνουν να ανακαλύπτεις τον ρόλο σου χωρίς να καταλάβεις πώς έγινε, είναι από τους σκηνοθέτες που δημιουργούν σύμπνοια και ομαδικό πνεύμα στο θίασο και από τους οραματιστές που σε εμπνέουν να τους ακολουθήσεις. Έχει έναν τρόπο να σε ρίχνει στα βαθιά χωρίς να φοβάσαι να κολυμπήσεις. Ταξιδέψαμε ένα μεγάλο ταξίδι όλοι μας μαζί του!

Από την άλλη μεριά ο Δημήτρης Παπαδημητρίου εκτός από εμπνευσμένος δημιουργός είναι ένας γενναιόδωρος άνθρωπος, κοντά του νοιώθεις προστατευμένος. Ήταν δίπλα μας από την πρώτη στιγμή και συνεχίζει ακόμα να είναι παρών σαν αληθινός καπετάνιος του πλοίου. Είναι συγκινητικές οι γνώσεις του πάνω στο έργο, και θυμάμαι πάντα πόσο μας συνέπαιρνε η ερμηνεία του και η ανάλυση που έκανε ο ίδιος. Είναι ένας μουσικός που σου παραδίδει δύσκολες ποιότητες , αλλά κοντά του αισθάνεσαι ασφαλής ότι μπορείς να εκφραστείς με την μουσική του και να απογειωθείς. Κυρίως θαυμάζω το πόσο καλά ξέρει να συμπεριλαμβάνει την υποκριτική μέσα στη μουσική του και τον τρόπο που ξέρει να συνεργάζεται με τους ηθοποιούς μέσα σε ένα καθαρά μουσικό έργο !

– Μπορεί το κυνήγι μιας φάλαινας να κλείνει μέσα του όλες τις περίπλοκες λειτουργίες του ανθρώπινου νου; Ταυτίζεται με την ανάγκη του ανθρώπου να αναζητεί και να πολεμάει τα όρια του;

Τα έπη είναι έργα υπαρξιακά. Και είναι τόσο μεγάλα ακριβώς επειδή το ταξίδι και η περιπέτεια της ύπαρξης είναι απέραντα. Ο Μόμπι Ντικ είναι μια συναρπαστική περιπέτεια, αλλά και ένας συμβολισμός. Η μάχη του καπετάνιου με την μυθική, ανίκητη φάλαινα είναι η στιγμή για τον κάθε άνθρωπο που σπάει τα όριά του και κάνει την υπέρβαση. Το έργο μιλάει ακριβώς γι’ αυτήν την υπέρβαση, το τραγικό ον που λέγεται άνθρωπος, ακόμα κι αν ξέρει ότι θα χάσει ρίχνεται στη μάχη για να αποκτήσει την υπέρτατη γνώση, για να δει τι είναι πέρα και πάνω απ’ αυτόν, είναι μέσα στην ίδια του τη φύση να παλεύει με τους δαίμονές του, να προσπαθεί να τους δαμάσει, να τους νικήσει ή να νικηθεί απ’ αυτούς. Όλα τα μεγάλα έργα βασίζονται σε αυτήν την τεράστια υπαρξιακή σύγκρουση. Εμείς και οι θεοί μας.

– Γνωρίστε μας τον ήρωα που υποδύεστε;

Ο Μπίλνταντ είναι ένας από τους πλοιοκτήτες του φαλαινοθηρικού , απόμαχος φαλαινοθήρας, ο ίδιος πια δεν μπαρκάρει. Είναι ένας σκοτεινός άνθρωπος, με εμμονή στις γραφές , ιδιαίτερα στην Παλαιά Διαθήκη, ένας αυστηρός Κουακέρος, θρήσκος και απόλυτος, ανήκει στους πολέμιους του Ιώβ, και είναι σκληρός με τους ανθρώπους και τα πάθη τους, θα λέγαμε ένας κλειστός σκληροπυρηνικός γέρος, που πιστεύει πως οι άνθρωποι πρέπει να πληρώνουν για τα αμαρτήματά τους. Είναι μια ακραία εμβληματική φιγούρα μαζί με τον συνέταιρό του Πίλεγκ, και στόχος τους είναι να βγάλουν κέρδος από το πλοίο τους, μη διστάζοντας να εκμεταλλευτούν κάποιους από τους ναύτες.

– Στην τηλεόραση παίζεις εδώ και δεκαετίες, τι διαφορές πιστεύεις ότι έχει με το θέατρο;

Στο θέατρο η σχέση ηθοποιού – θεατή είναι άμεση, συμβαίνει «εδώ και τώρα», ανταλλάσσονται ενέργειες μέσα στην αίθουσα αμφίδρομες, μεταξύ σκηνής και πλατείας, γι’ αυτό λέμε ότι το θέατρο είναι μια τέχνη ζωντανή που γεννιέται και πεθαίνει στο παρόν της. Στην τηλεόραση ο θεατής δεν είναι άμεσα ο αποδέκτης σου, πρέπει να τον σκέφτεσαι σαν το «μετά», αυτό που έπεται του ηθοποιού. Αυτό που εσύ κάνεις τώρα ο θεατής θα το δει κάποιο χρόνο μετά και θα είναι δεδομένο, για να μπορέσει λοιπόν να επικοινωνήσει πρέπει να είναι πολύ καλά φτιαγμένο και μελετημένο. Στην ουσία σου ζητιέται να είσαι πάντα και στις δυο περιπτώσεις πολύ καλά προετοιμασμένος και να δίνεις την πιο ειλικρινή εκδοχή σου, αυτό που αλλάζει είναι το μέσον. Στο θέατρο είναι η σκηνή , στην τηλεόραση η κάμερα. Έχουν διαφορετικούς κώδικες , αλλά και τα δυο έχουν την ιδιότητα να μεγεθύνουν αυτό που παίζεις , να το ακτινογραφούν και να εκθέτουν ανεπανόρθωτα το ψεύτικο.

– Για ποιους λόγους πιστεύεις ότι έχει τέτοια επιτυχία ο Σασμός;

Παρόλο που είναι μια μυθοπλασία έχει πολλή αλήθεια, οι χαρακτήρες είναι πολυδιάστατοι με θετικά και αρνητικά στοιχεία συγχρόνως και ερμηνεύονται με ένα μέτρο, χωρίς υπερβολή, κάτι που ευνοεί τον κόσμο να ταυτιστεί μαζί τους και να τους αγαπάει την ίδια στιγμή που μπορεί και να τους μισεί. Συστήνει στο κοινό ηθοποιούς του θεάτρου που δεν γνώριζε, και ασχολείται με πάθη κοντινών ανθρώπων κι όχι απρόσιτων ηρώων. Τέλος, επειδή είμαι μέσα και βλέπω πώς δουλεύει όλη η ομάδα, πιστεύω πως η σκηνοθεσία σέβεται και λαμβάνει πάρα πολύ υπόψη της τον θεατή.

– Πρόσφατα σκηνοθέτησες την παράσταση “Αγαμέμνων” που ανέβηκε στην Πάτρα. Μίλησε μας γι’ αυτήν. Τι ιδιαίτερο έχει;

Η ανθρωπιά του Ρίτσου, αυτό για μένα είναι το ιδιαίτερο του κειμένου και κατά συνέπεια του στόχου της παράστασης. Ένας μέγιστος ήρωας που κατεβαίνει από το βάθρο που έφτιαξε ή του έφτιαξαν κι έχει την ανάγκη να μιλήσει μέσα από την ψυχή του και να κάνει τους απολογισμούς του, έχει δηλαδή την ανάγκη να γίνει ένα με τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν, και που τόσα χρόνια τους είχε απέναντί του. Ο ποιητής δίνει μεγάλα μαθήματα αυτογνωσίας, ταπεινότητας και μιας ωμής ανελέητης ειλικρίνειας που τελικά γίνεται απίστευτα τρυφερή. Αυτά τα στοιχεία με οδήγησαν στην δημιουργία της παράστασης. Κι επειδή υπάρχει η σκέψη να παρουσιαστεί και στην Αθήνα, (αναζητούμε χώρο για να την παρουσιάσουμε εδώ), συμβαίνει μια συγκλονιστική συγκυρία που την κάνει τρομακτικά επίκαιρη. Ο Αγαμέμνονας υπήρξε ένας ηγεμόνας που ηγήθηκε ενός άδικου πολέμου. Και γυρνάει από τον πόλεμο φέροντας το μέγα άδικο και προσδοκώντας την ύστατη λύτρωση από αυτό. Γίνεται έτσι αυτό το κείμενο, αν παρουσιαστεί τώρα , εκτός από ποιητικό έργο τέχνης και πολιτικό έργο που καταγγέλλει το παράλογο και το ειδεχθές του πολέμου, του κάθε πολέμου.

– Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις το απόφθεγμα του Μάρκου Αυρήλιου “Ο καλύτερος τρόπος για να αντιστέκεσαι είναι να μην εξομοιώνεσαι”;

Θεωρώ πως η μεγαλύτερη αποτυχία του πολιτισμού μας δεν είναι μόνο τα απάνθρωπα που έχει δημιουργήσει μέσα στον κόσμο, αλλά κυρίως το ότι δεν μας εντυπωσιάζουν πια. Απλώς λέμε ότι εδώ πεινάνε άνθρωποι ή ότι εκεί πεθαίνουν κάποιοι άλλοι ή ότι έγινε αυτό το φρικτό πράγμα ή το άλλο. Και τελειώνει εκεί η κουβέντα μας μ’ ένα μορφασμό απέχθειας στιγμιαίο, μετά από λίγο όλα έχουν περάσει και δεν μας απασχολούν. Για μένα αυτή είναι η εξομοίωση: η απάθεια, το «ευτυχώς δεν με αφορά». Όσο αυτό εδραιώνεται και γίνεται φύση μας, δεν υπάρχει καμία διέξοδος, παρά μόνο ο πανικός, όταν για τον καθένα έρθει η στιγμή, το κακό το οποίο απαξιώνει να χτυπήσει και την δική του πόρτα.

– Πιστεύεις ότι οι καλλιτέχνες, μετά την πανδημία, πρέπει να λειτουργήσουν διαφορετικά, τόσο στα εργασιακά ζητήματα, όσο και στα θέματα metoo;

Οι καλλιτέχνες πρέπει να καταλάβουν πως είναι προσωπικότητες αξιοσέβαστες, σκληρά εργαζόμενοι άνθρωποι, που έχουν το δικαίωμα να διεκδικούν κατάλληλες συνθήκες εργασίας και σεβασμό της αξιοπρέπειάς τους. Προσβλητικές συμπεριφορές και υποτίμηση του κόπου και της αξίας τους είναι παλιά κατάλοιπα που πρέπει να εκλείψουν εντελώς, ή είναι χαρακτηριστικά διαταραχής ανθρώπων που νομίζουν πως έχουν κάποια εξουσία και κάνουν κατάχρησή της. Τέτοιοι άνθρωποι δεν προσφέρουν τίποτα στην τέχνη, την χρησιμοποιούν για να τροφοδοτούν τον ψυχισμό τους. Ας αναπτύξουμε το θάρρος που επέδειξαν κάποιοι άνθρωποι που μίλησαν, γιατί η αποκατάσταση ξεκινάει από μας τους ίδιους. Και θέλω να ελπίζω ότι η δικαιοσύνη θα κάνει αμερόληπτα τη δουλειά της.

Πληροφορίες για την παράσταση MOBY DICK, The Musical EΔΩ