Ελένη Παππά

Σκέφτομαι ότι ήρθε ο καιρός η κοινωνία να αλλάξει ρότα.

Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που πιστεύεις ότι φέρνουν το MEURSAULT του Albert στο σήμερα;

Ο Καμύ γράφει τον “Ξένο” το 1942, σε μία από τις συγκλονιστικότερες περιόδους της ιστορίας -στην καρδιά του Β΄Π.Π.- και γράφει το κείμενο αυτό παράλληλα με τον « Μύθο του Σίσυφου», το
δοκίμιό του πάνω στο παράλογο. Στη σημερινή εποχή, λοιπόν, όπου τα παγκόσμια τεκταινόμενα δονούν και επηρεάζουν ανά πάσα στιγμή την καθημερινότητά μας, το έργο αυτό παραμένει διαχρονικό, φέρνοντας στο προσκήνιο τον παραλογισμό που συνδέει το άτομο με τον περίγυρό του.
Σε μία εποχή σαν τη σημερινή, όπου ο αναπτυσσόμενος ολοκληρωτισμός των εκάστοτε καθεστώτων περιορίζει ακόμη και τις πιο αυτονόητες ελευθερίες του ατόμου, αλλά ακόμη χειρότερα κατ’ εμέ, σε μία εποχή όπου μεγάλη μερίδα της κοινωνίας ενστερνίζεται και αποδέχεται ως ορθή αυτή την τάση καταπίεσης ή υποτίμησης, ο άνθρωπος παραμένει μόνος και είτε παραιτείται από το δικαίωμά του να διεκδικεί είτε εάν τολμήσει να εναντιωθεί η κοινωνία τον απορρίπτει. Όπως ακριβώς ο Meursault
(Μερσώ), όπου επιλέγει, σχεδόν ασυνείδητα, να πορευτεί με τις μη εξωραϊσμένες αλήθειες του, όπου «δεν παίζει το ίδιο παιχνίδι», όπως θα πει ο ίδιος ο συγγραφέας και γι’ αυτό η κοινωνία τον κατασπαράσσει.

Ποια είναι η δική σας εκδοχή πάνω σε αυτό το έργο;

Στην παράσταση «Meursault» τη θεατρική διασκευή του «Ξένου» του Α. Καμύ, τέσσερις ηθοποιοί τόσο με χρήση της αφήγησης όσο και με τη χρήση διαλόγων ζωντανεύουν τις κυριότερες σκηνές με τη συνεχή παρουσία τους καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης.
Πυρήνα για εμένα αποτέλεσαν τα βασικά θέματα που θίγει ο συγγραφέας και τα οποία στο βιβλίο εμφανίζονται ως μοτίβα. Ο θάνατος, ο ήλιος, ο χρόνος, η δικαιοσύνη και φυσικά η μητέρα.

Ξεχωριστή θέση κατέχει στην παγκόσμια λογοτεχνία η εναρκτήρια φράση του κειμένου « Σήμερα πέθανε η μαμά, μπορεί και χθες. Δεν ξέρω».
Ο Καμύ, ως ένας από τους εισηγητές της θεωρίας του παραλόγου, μας εισάγει στον « Ξένο» με μία φράση που αποτυπώνει μία θα έλεγα μη ρεαλιστική διάθεση απέναντι στα πράγματα. Έτσι κι εμείς κινούμαστε περισσότερο σε έναν κόσμο ποιητικού ρεαλισμού.
Ο σκηνογραφικός κόσμος είναι μινιμαλιστικός. Το ισχυρότερο στοιχείο είναι πως ένας άδειος χώρος, καλυμμένος με άμμο θαλάσσης θα αποτελέσει τον καμβά μέσα από τον οποίο τα τέσσερα ενεργά
σώματα των ηθοποιών θα μας μεταφέρουν στους διάφορους τόπους και θα ξετυλίξουν την ιστορία. Εφόσον το στοιχείο του παραλόγου είναι ισχυρό στο έργο, δεν υπήρχε πρόθεση για ρεαλιστική απεικόνιση του χώρου ή χρήση ρεαλιστικών αντικειμένων κι αφετέρου, όλα παρουσιάζονται σαν ένα flashback του ήρωα πριν την εκτέλεσή του. Τα μόνα αντικείμενα είναι ένα piano κι ένας προβολέας πάνω σε τρίποδο, καθώς το φως παίζει πολύ σημαντικό δραματουργικό ρόλο, κάτι
που σίγουρα όποιος έχει ήδη διαβάσει αυτό το υπέροχο βιβλίο το γνωρίζει καλά.

Τι σημαίνει για σας η φράση του συγγραφέα «Εξεγείρομαι, άρα  υπάρχουμε».

Θεωρώ πως η φράση αυτή είναι τόσο περιεκτική και συμπυκνωμένη που δε χρήζει περεταίρω ανάλυσης. Ωστόσο, αν κάτι θα μπορούσα να πω είναι πως ο καθένας μας οφείλει να αναλαμβάνει προσωπική ευθύνη. Είναι αυτό που συνήθως αποφεύγουμε ακόμη και στις περιπτώσεις
όπου εξόφθαλμα τα όσα συμβαίνουν γύρω μας μάς υποτιμούν, μας υποβιβάζουν ή μας παραγκωνίζουν, είτε πρόκειται για πολιτικές αποφάσεις είτε για το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε. Ο κόσμος θα αλλάξει αν ο καθένας μας συνειδητοποιήσει τη δύναμη που έχει τόσο σα μονάδα όσο και ως μέλος των διάφορων ομάδων στις οποίες συμμετέχει.

Πιστεύεις ότι οι καλλιτέχνες μετά απ΄ όλες τις κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας θα πρέπει να αλλάξουν τρόπο σκέψης και διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους σε σχέση με το παρελθόν;

Πράγματι ο καλλιτεχνικός κόσμος έχει υποστεί πάμπολλες κρίσεις τα τελευταία χρόνια και όχι μόνο. Σαφώς αποκορύφωμα των κρίσεων αυτών θεωρώ τις τελευταίες συνταρακτικές εξελίξεις που αφορούν την αδικαιολόγητη και ακατανόητη υποβάθμιση της τέχνης εν γένει, μια υποβάθμιση που προκύπτει από το ΠΔ85/2022 . Ήδη εδώ και περίπου δύο μήνες οι άνθρωποι του χώρου αντιδρούν με πράξεις ουσίας, συχνά παραβλέποντας τα όποια προσωπικά συμφέροντα μπορεί κατά τα άλλα
να θίγονται. Καταλήψεις, συλλογικές παραιτήσεις, απεργίες. Κλείνουν οι κρατικές σχολές, σε αλληλέγγυο δρόμο βρίσκονται και οι ιδιωτικές. Οι διεκδικήσεις είναι τόσο ένθερμες και θα έλεγα συγκινητικές, που συνεχώς κλιμακώνουν και ουδεμία πρόθεση για υποχώρηση υπάρχει
καθώς το ζήτημα είναι τόσο σοβαρό που αφορά το σύνολο του πολιτισμού και το πώς η πολιτεία τον υποβαθμίζει συνειδητά και θα έλεγα μεθοδευμένα. Και όλα αυτά αν είχαν επιπλέον την αμερόληπτη
στήριξη των ΜΜΕ, κάτι που δυστυχώς δε συμβαίνει, θα μπορούσαν να έχουν την ιδανική απήχηση που θα οδηγούσε στην συνειδητοποίηση πως το θέμα δεν αφορά μόνο τον καλλιτεχνικό κόσμο, αλλά όλους μας. Σ’ αυτό το σημείο θεωρώ, λοιπόν, πως βρίσκονται οι διεκδικήσεις των καλλιτεχνών πλέον, στο να συνειδητοποιήσουμε και να συμμεριστούμε συλλογικά πως ο πολιτισμός είναι θέμα όλων μας.

Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις τη φράση του Οδυσσέα Ελύτη “Το παν είναι η ρότα σου κόντρα στην κοινωνία ετούτη ”;

Σκέφτομαι ότι ήρθε ο καιρός η κοινωνία να αλλάξει ρότα.

Πληροφορίες για την παράσταση: