Ιωάννης Τζιώνας

Οφείλω σε εμένα να επιμένω στα όνειρα μου, να τραβάω το δικό μου μονοπάτι

Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία τα οποία κάνουν το κείμενο “Κάζιμιρ και Καρολίνα” του Έντεν Φον Χόρβατ τόσο δύνατο σήμερα;

Πρόκειται για ένα κείμενο που αφορά την οικονομική, πολιτική, κοινωνική και υπαρξιακή κρίση που βιώνει μια ομάδα νέων ανθρώπων, που ενώ θα έπρεπε να «ανθίζουν», αυτοί στην πραγματικότητα κατευθύνονται ολοταχώς και με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς την παρακμή. Μέσα στο κείμενο ο Χόρβατ διαπιστώνει πως οποιαδήποτε κρίση στην πολιτικο-κοινωνικο-οικονομική σφαίρα συνδέεται με τρόπο ολέθριο με την κρίση στην προσωπική σφαίρα. Όντας κι εγώ νέος σε μια χώρα κι ακόμη καλύτερα σε έναν κόσμο που περιοχές του πλήττονται από πολέμους, πείνα, που δικαιώματα καταστρατηγούνται κι ενώ προσπαθώ να βρω τη θέση μου μέσα σε όλα αυτά, βρίσκω το κείμενο αυτό πολύ επίκαιρο. Αναρωτιέμαι όπως κι ο Χόρβατ ποιος ευθύνεται γι’ όλα αυτά. Ποιος ευθύνεται που άνθρωποι χάνουν την ζωή τους επειδή η πολιτική εξουσία κι ο κρατικός μηχανισμός υπεξαίρει χρήματα που όφειλαν να επενδυθούν για την ασφάλεια των πολιτών και με πόση ευκολία φορτώνουμε τις ευθύνες σε ένα μόνο πρόσωπο; Με πόση ευκολία τα ΜΜΕ προσφεύγουν στην ανθρωποφαγία προκειμένου να «ξεπλύνουν» μια κυβέρνηση και γιατί δεν υπάρχει κάποιος μηχανισμός ελέγχου; Ποιος ευθύνεται που γίνονται εν έτει 2023 ακόμη πόλεμοι; Ποιος ευθύνεται που το ελληνικό κράτος αφαίρεσε τις ενέσεις αντιανδρογόνων από την κατηγορία των συνταγογραφημένων φαρμάκων για τρανς θηλυκότητες δυσχεραίνοντας την πρόσβαση στο σύστημα υγείας σε διεμφυλικά άτομα, ενώ αν είσαι άνδρας με καρκίνο του προστάτη υπάρχει η δυνατότητα συνταγογράφησης; Ποιος ευθύνεται που αυθαίρετα ένα κράτος αποφασίζει ότι οι σπουδές σου είναι πια ισότιμες με αυτές τις δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης; Ποιος ευθύνεται που κυβερνήσεις υποκλέπτουν συνομιλίες πολιτών κι όχι μόνο; Που ενώ το σύστημα υγείας πλήττεται, το ιατρικό προσωπικό μειώνεται; Που ομόφυλα ζευγάρια δεν αναγνωρίζονται από την πολιτεία και το κράτος ως ζευγάρια που μπορούν να παντρευτούν ή και να υιοθετήσουν ένα παιδί; Ποιος ευθύνεται που υπάρχουν τόσα ορφανά παιδιά; Οι άνθρωποι δεν γεννιόμαστε ούτε καλοί, ούτε κακοί όπως λέει κι ο συγγραφέας. Δεν είμαστε όμως άμοιροι ευθυνών.

Καταληκτικά, ένα τέτοιο κείμενο θεωρώ ότι αποτελεί αφορμή για να αναρωτηθούμε για τις ευθύνες μας ως άνθρωποι, ως κοινωνία, ως πολιτεία, ως κράτος και για να δούμε πόσο εύκολα ένας άνθρωπος γίνεται «κτήνος» όταν λειτουργεί σε survival drive.

Για ποιους λόγους δέχτηκες να συνεργαστείς με τη σκηνοθέτη Αγγελική Καρυστινού;

Την Αγγελική είχα την ευτυχία να την έχω δασκάλα στη δραματική σχολή. Γνώριζα ήδη τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει. Πέραν του κομματιού της διδασκαλίας και της σκηνοθεσίας, είναι μια αρκετά έμπειρη ηθοποιός. Απόρροια αυτού είναι ότι ξέρει βιωματικά ποιοι μπορεί να είναι οι φόβοι ή τα κωλύματα, για να το θέσω πιο ορθά, ενός ηθοποιού επί σκηνής. Κατ’ επέκταση μπορεί εύκολα να κάνει τους ηθοποιούς της να είναι όσο πιο λειτουργικοί μπορούν και να μην εκτίθενται. Αν δει ότι κάτι στη σκηνή δεν λειτουργεί στους ηθοποιούς προτείνει άλλους τρόπους προκειμένου να τους βοηθήσει και πολλές φορές μάλιστα δε φοβάται να αλλάξει και την ίδια τη σκηνή! Αυτό σαφώς αποτελεί μεγάλο δίχτυ ασφάλειας και στους έμπειρους, πόσω δε μάλλον, σε λιγότερο έμπειρους ηθοποιούς. Η Αγγελική μας επέλεξε και την επιλέξαμε κι αυτό, νομίζω, λέει από μόνο του πολλά!

Tι πιστεύεις ότι έχει να μας πει ένα κείμενο της δεκαετίας του 1930, σήμερα το 2023;

Ένα κείμενο οποιασδήποτε δεκαετίας μπορεί να είναι τόσο επίκαιρο όσο μπορεί να είναι οποιοδήποτε καλλιτεχνικό δημιούργημα που ασχολείται με τα εγγενή χαρακτηριστικά του ανθρώπου και την εγγενώς πολιτική του υπόσταση. Κείμενα που επιχειρούν να αποτυπώσουν την ταξική διαστρωμάτωση μιας κοινωνίας, τις σχέσεις εξουσίας, τις ανθρώπινες σχέσεις σε ένα κοινωνικοπολιτικοοικονομικό πλαίσιο, την άρθρωση πολιτικού λόγου θα είναι εσαεί επίκαιρα όσο η ιστορία θα επαναλαμβάνεται!

Μίλησέ μας για το δικό σου ρόλο.

Σε αυτή την ιστορία που καλούμε τον κόσμο να κοινωνήσει, εγώ βρίσκομαι στα παπούτσια του αφηγητή. Ενός πλάσματος που ανήκει στον κόσμο του τσίρκου, όντας ο κομπέρ, αλλά κι ενός άχρονου στοχαστή που επιλέγει να αφηγηθεί την συγκεκριμένη ιστορία για να θέσει ή ακόμη ορθότερα να εκμαιεύσει / γεννήσει ερωτήματα κι όχι απαντήσεις. Ερωτήματα τόσο φιλοσοφικά όσο και πρακτικά. Μιλάμε για έναν παντογνώστη αφηγητή, με λογοτεχνικούς όρους, που συμμετέχει στην ιστορία ως επόπτης «Θεός». Η ιδιότητα του κομπέρ του τσίρκου του επιτρέπει να συμμετέχει πότε πότε στην δράση της ιστορίας χωρίς ωστόσο ο ίδιος να επηρεάζει τις επιλογές των ηρώων της. Είναι εκεί για να καταγράψει τα συμβαίνοντα αλλά και τα τεκταινόμενα κι όχι για να παρέμβει σε αυτά. Μοιάζει ίσως με έναν ιστοριογράφο, έναν ξεναγό, έναν σύγχρονο φιλόσοφο, ένα συγγραφέα – ίσως τον ίδιο τον Χόρβατ.

Στο πρωτότυπο κείμενο ο κομπέρ εμφανίζεται σε μια μόνο σκηνή, στη σκηνή του τσίρκου. Η σκηνή αυτή υπάρχει στη μέση του έργου, ακριβώς μετά από το κορυφαίο γεγονός. Μοιάζει δηλαδή σαν ο χρόνος της ιστορίας να παγώνει και να εγκιβωτίζεται ξάφνου μια σκηνή τσίρκου. Η ιστορία μετά συνεχίζεται σαν να μην υπήρξε ποτέ αυτός ο εγκιβωτισμός, γεγονός που μας άφησε πολλά αναπάντητα ερωτήματα, όπως σε τι εξυπηρετεί, γιατί αυτή η ιστορία κι όχι μια άλλη κ.α. Η Αγγελική επέλεξε λοιπόν να δώσει στο τσίρκο αυτό ζωή, κάνοντας τον κομπέρ αφηγητή της βασικής ιστορίας και θέτοντας το ερώτημα εάν η εγκιβωτισμένη ιστορία είναι μια αλληγορία της βασικής. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μας δημιουργηθούν κι άλλα ερωτήματα, τα οποία θα θέλαμε να γεννηθούν και στον θεατή μετά το πέρας της παράστασης. Ο ρόλος μου εν κατακλείδι, είναι αποκύημα μιας δημιουργικής αλλά και μιας ευφυούς ανάγνωσης του θεατρικού αυτού έργου από την Αγγελική και είμαι πολύ χαρούμενος που θα περπατήσω με αυτά τα παπούτσια!

Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις τη φράση του Οδυσσέα Ελύτη “Το παν είναι η ρότα σου κόντρα στην κοινωνία ετούτη”;

Η φράση αυτή μου δημιουργεί ένα βαθύ αίσθημα ελευθερίας. Διαβάζοντάς τη σκέφτομαι πως ό,τι και να λέει ο κόσμος γύρω μου, οφείλω σε εμένα να επιμένω στα όνειρα και στις ελπίδες μου, να τραβάω το δικό μου μονοπάτι χωρίς να με περιορίζει η γνώμη και η οπτική ανθρώπων που δεν βαδίζουν στα παπούτσια μου. Ακόμη και λάθος να είναι οι επιλογές μου, κάτι θα αποκομίσω από αυτές, κάποιο μάθημα θα πάρω. Ζούμε άπαξ, οφείλουμε να ακούμε, να αγαπάμε και να αγκαλιάζουμε τους εαυτούς μας. Συνάμα όμως να αναλαμβάνουμε και την ευθύνη των πράξεων μας με τόλμη, να ζητάμε συγγνώμη και να μη φοβόμαστε να κάνουμε λάθη. Έτσι ίσως η κοινωνία κι ο κόσμος γύρω μας γίνει καλύτερος. «Γίνε η αλλαγή, που θες να δεις στον κόσμο» όπως έλεγε κι ο Γκάντι.

Πληροφορίες για την παράσταση: