Μάνια Παπαδημητρίου

Οι καλλιτέχνες έχουμε δύναμη, μπορεί να είμαστε λίγοι αλλά έχουμε πολύ δυνατή φωνή.

Πιστεύεις ότι το συγκεκριμένο έργο του Μολιέρος Nτον Ζουάνείναι ακόμη ζωντανό μετά από 350 χρόνια;

Η παράστασή μας είναι μια φρέσκια παράσταση με πολύ κέφι και ενέργεια. Τρεις ηθοποιοί κάνουν όλους τους ρόλους του έργου.

Ο σκηνοθέτης μας, Αλέξανδρος Διαμαντής ανήκει στην νέα γενιά σκηνοθετών και πρόσφερε σε όλους μας την ευκαιρία να σκεφτούμε και να σκεφτόμαστε ,κάθε φορά που παίζουμε, πώς βλέπει αυτό το έργο ένας νέος άνθρωπος ,που έχει σχετική αθωότητα απέναντι σε ερμηνείες και προτάσεις άλλων εποχών σε σχέση με τα κλασσικά έργα. Πιστεύω στα κλασσικά έργα γιατί μπορούν να μιλήσουν στις καρδιές όλων των ανθρώπων, κάθε εποχής. Από την άλλη πλευρά εμείς οι τρις ερμηνευτές ανήκουμε σε δύο γενιές ηθοποιών, κουβαλώντας ο καθένας μας στη φαρέτρα του τα εργαλεία που αναλογούν στη γενιά του. Εργαστήκαμε πολύ αρμονικά φέρνοντας ο καθένας τη γνώση που είχε και ο Αλέξανδρος νομίζω κατάφερε το καλύτερο από όλους μας. Για μας κάθε βράδυ η παράσταση είναι μια γιορτή. Αρχίζει σαν καθαρή κωμωδία και καθώς προχωράει το έργο, βγαίνουν στην επιφάνεια σκοτεινές και αδυσώπητες πλευρές της ύπαρξης, τέτοιες σαν αυτές που έχουμε γνωρίσει από την σημερινή εποχή μας. Είναι τελικά ένα πολύ σύγχρονο έργο, που αφορά πολύ κυρίως τους νέους.

Ο δικός σου ρόλος.

Ο δικός μου βασικός ρόλος είναι ο υπηρέτης του Ντον Ζουάν, ο Σγαναρέλος. Ο Σγαναρέλος είναι ένας ταπεινός αλλά και πονηρός άνθρωπος της επιβίωσης και της εργασίας. Κάνει ο τι χρειάζεται για να μή χάσει τη δουλειά του. Ταυτόχρονα όμως είναι και ο μοναδικός συνομιλητής του Ντον Ζουάν, αυτός στον οποίον ο κεντρικός ήρωας δοκιμάζει τις θεωρίες του. Ο Σγαναρέλος είναι το μάτι του μέσου θεατή μέσα στην παράσταση. Παίζω επίσης τον Πιερό, έναν νεαρό ψαρά που αγαπάει τη Σαρλότ που όμως θα του την πάρει ο Ντον Ζουάν.

Και την Ματουρίν, μια νεαρή χωριατοπούλα που έχει πέσει στον έρωτα του Ντον Ζουάν κι αυτή και μαλλιοτραβιούνται με την Σαρλότ για το χατήρι του. 

Και τέλος παίζω τον Ντον Αλόνσο, τον έναν αδελφό της Ελβίρας, της γυναίκας του Ντον Ζουάν. Ο Ντον Αλόνσο με τον αδελφό του κυνηγάνε τον Ντον Ζουάν μέσα στο δάσος να τον σκοτώσουν, γιατί παράτησε την αδελφή τους, αλλά μ ένα πανέξυπνο  τέχνασμα αυτός τους ξεφεύγει πάλι και τους αφήνει να τσακώνονται μεταξύ τους.

Πάντα κάπως τη γλυτώνει από όλους ο τρομερός Ντον Ζουάν, μέχρι που στο τέλος χάνει το παιχνίδι από την παρέμβαση της μεταφυσικής, ή του Θεού ή του φαντάσματος, ή τελικά του ίδιου του του εαυτού. Κανείς δεν ξέρει τί είναι αυτό που νικάει τον Ντον Ζουάν, και τον κάνει να καίγεται ολόκληρος, αφήνοντας τον υπηρέτη του άναυδο μπροστά στο τέλος του αφέντη του, να ζητάει τους μισθούς του και να κατηγορεί την κοινωνία για  τα χρόνια που έχασε κοντά του. 

Τι ιδιαίτερο έχει η δική σας παράσταση σας, ώστε να έρθουμε να την δούμε;

Οι άνθρωποι είμαστε θηρία κι έχουμε μέσα μας πλευρές σκοτεινές. Μία από αυτές είναι ο φόβος και η απόρριψη του άλλου. Αν δεν το νικήσει μέσα του από μικρό παιδί ένας πατέρας ή μιά μάνα ή κάποιος δάσκαλος στο σχολειό αυτό ,τότε θα τον κυνηγάει και θα τον διαμορφώσει σε ρατσιστή όταν μεγαλώσει. Προέρχομαι από μια οικογένεια που είχε πολύ βαθιές αρχές αντιρατσισμού και μας πότισε με αυτές .Η γιαγιά μου ήταν από οικογένεια προσφύγων από τη Σμύρνη. Όσο για το θέμα άνδρας -γυναίκα, θυμάμαι τις γυναίκες στο σπίτι μου μάλλον να καταπιέζουν παρά να καταπιέζονται. Τώρα για  τα υπόλοιπα, μτα θέματα των σεξουαλικών ταυτοτήτων κλπ, εκεί τα μυαλά δεν ήταν και τόσο ανοιχτά, αλλά άμα έχουν μπει βάσεις του αντιρατσισμού εύκολα μπορείς πάντα να κουβεντιάσεις και τα υπόλοιπα. Η δέχεσαι το διαφορετικό ή δεν το δέχεσαι. Αν το δέχεσαι θα κάνεις πάντα προσπάθεια να το δεχθείς σε όλα. Δεν μπορείς να είσαι αντιρατσιστής στο ένα και ρατσιστής στο άλλο. Αυτό είναι υποκρισία. Αν και το έχω δει κι αυτό να συμβαίνει πολλές φορές. Η υποκρισία και όχι η υποκριτική είναι αυτό που μαστίζει την κοινωνία μας, όπως και την κοινωνία της εποχής του Μολιέρου. Γι αυτό και ο Ντον Ζουάν, αυτός ο σκοτεινός αλλά πανέξυπνος δανδής, στο τέλος του έργου καταγγέλλει από σκηνής την υποκρισία των ανθρώπων που κρυμμένοι στο σκοτάδι της αίθουσας παρακολουθούν και καταγγέλλουν πάντα τους άλλους ενώ μπορεί οι ίδιοι να κάνουν τα ίδια και χειρότερα ,αλλά να τα κρύβουν κάτω από μάσκες κοινωνικές υποκρισίας.

Πως νοιώθεις απέναντι στα φαινόμενα ρατσισμού (με όλες τις εκφάνσεις του), που έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια;

Τα φαινόμενα ρατσισμού και σεξουαλικής βίας δεν είναι τωρινά. Υπήρχαν πάντα. Όμως τώρα οι άνθρωποι αποφάσισαν να μιλήσουν και αυτό είναι καλό Μακάρι να φέρει αποτέλεσμα και νομικά ώστε να μπουν βάσεις για κάτι καλύτερο. Ο όρος γυναικοκτονία πρέπει να μπορέσει να αποτυπωθεί νομικά, να διώκεται ώς κακούργημα χωρίς ελαφρυντικά. Το δικαίωμα στην εργασία να μην γίνεται μαρτύριο εξαιτίας σεξουαλικών παρενοχλήσεων και εργασιακής βίας ούτε προς τα κορίτσια ούτε προς τα νεαρά αγόρια. Να υπάρξει κώδικας δεοντολογίας που να εμποδίζει τον ισχυρό να ασκεί βία στον ανίσχυρο. Όσο περισσότερο μιλάμε τόσο περισσότερο είναι πιθανό κάτι να αλλάξει.

Αυτοί που τώρα κατηγορούνται για εγκλήματα παρενόχλησης βιασμούς κλπ, ξεκίνησαν οι ίδιοι όντας υποτελείς σε άλλους και δεχόμενοι αυτά που στη συνέχεια έκαναν αυτοί. Ο κύκλος αυτός αν δεν σπάσει δεν θα δούμε άσπρη μέρα.

Πιστεύεις ότι οι κυβερνήσεις σε περιόδους κρίσης βρίσκουν τρόπους για να καταπατούν τα εργασιακά και τα ανθρώπινα δικαιώματα;

 Οι περίοδοι κρίσεις είναι οι χρυσές ευκαιρίες για το κεφάλαιο να επενδύσει, να εδραιωθεί, να επικρατήσει. Το κράτος στις καπιταλιστικές κοινωνίες τότε ψηφίζει νόμους για να ευνοήσει το κεφάλαιο να έχει το μέγιστο κέρδος. Οι απλοί άνθρωποι δεν το κατανοούμε αυτό, ή κι αν το κατανοούμε  δεν μπορούμε καθένας μόνος του να το αντιπαλέψει. Έχουμε ή ψάχνουμε μια δουλίτσα και φοβόμαστε  πως το επόμενο λεπτό μπορεί να μας  πετάξουν έξω. Γκρινιάζουμε, θυμώνουμε, αλλά λουφάζουμε. Είναι επόμενο. Για να αντιδράσουμε πρέπει να οργανωθούμε, να συνεργαστούμε και με άλλους εργαζόμενους. Όμως αυτό έχουν φροντίσει τόσο οι επιχειρήσεις, όσο και οι νόμοι του κράτους (εν προκειμένω των μνημονίων) να το κάνουν εξαιρετικά πολύπλοκο, έως αδύνατο. Τίποτα όμως δεν είναι αδύνατο, αν ο άνθρωπος καταλάβει πως δίχως αυτόν, δηλ. τον εργαζόμενο, καμιά επιχείρηση δεν μπορεί να σταθεί. Και πως η προστιθέμενη αξία της δικής του δουλειάς είναι το υπερκέρδος των εργοδοτών του. Αυτό δηλ. στο οποίο χρειάζεται να έχει μερίδιο, ήδη από την ώρα της παραγωγής. Και η ελάχιστη πληρωμή γι αυτό προς τον εργαζόμενο που εκμεταλλεύεται μια επιχείρηση, είναι ο σεβασμός και η ευγένεια. Και από αυτή την άποψη το ερώτημά σας αυτό σχετίζεται με το προηγούμενο ευθέως. Κάποιοι εργοδότες, κακοπληρωτές,νιώθουν πως θα υποτάξουν τον εργαζόμενο που απομυζούν αν του φερθούν υποτιμητικά και τον μειώνουν καθημερινά. Εκείνος ο εργαζόμενος, αισθάνεται απειλή και δεν ζητάει τα δικαιώματά του. Αυτό είναι η αρχή της εργασιακής βίας. Αυτό έγκειται  σ εμάς τους ίδιους και τις ίδιες να μην το επιτρέπουμε.

Ως προς τους ηθοποιούς θα έλεγα ότι πρώτη πράξη εργασιακής βίας είναι το να μην πληρώνονται οι πρόβες. Είναι μια κατάσταση που είχε καταντήσει κανόνας, με πρόσχημα την κρίση κλπ κλπ. Και τώρα τα σωματεία μας αγωνίζονται να το σπάσουν. Το θέατρο δεν είναι χόμπι, είναι εργασία πολύ σοβαρή και βαριά. Και η βασική εργασία του θεάτρου για να γίνει μια παράσταση είναι οι πρόβες. Συνεπώς πρέπει να αμείβονται, όπως συνέβαινε επί δεκαετίες και αυτό ήταν το σωστό. Η πανδημία και το λοκ-ντάουν μας έδωσε την ευκαιρία να σκεφτούμε σοβαρά προς αυτή την κατεύθυνση και να παλέψουμε για το αυτονόητο, τον μισθό μας.

Βέβαια τα μνημόνια και το σπάσιμο των συλλογικών συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα κάνει τα πράγματα πολύ δυσκολότερα.

Τώρα η κυβέρνηση μετά από τις επίμονες πιέσεις μας ανακοίνωσε την δυνατότητα αναστολών στο θέατρο .Πάρα πολλές παραστάσεις έχουν κατέβει λόγω κρουσμάτων και οι εργαζόμενοι είναι στον αέρα .Δεκαπέντε μέρες αναστολή δεν διορθώνει την κατάσταση .Τί θα γίνουν όλες αυτές οι παραστάσεις; Μετά από δεκαπέντε μέρες θα ξανανέβουν σαν να μην συνέβη τίποτα; Δεν είναι έτσι. Ακυρώνονται προγραμματισμοί που έχουν γίνει εδώ και καιρό. Άνθρωποι δεν θα καταφέρουν να ανέβουν οι παραστάσεις τους ποτέ. Χρειάζεται να δοθούν επιδόματα σε όλους τους καλλιτέχνες βάσει μητρώου και όχι μόνο για ένα μήνα, γιατί απ΄ ότι φαίνεται η κατάσταση θα κρατήσει πιο πολύ. Αν δεν θέλουν να δώσουν επιδόματα ας βρουν τον τρόπο να εντάξουν τους ανθρώπους που πήραν το επίδομα πέρυσι σε κανονικό επίδομα ανεργίας. Θα υπάρξει πρόβλημα σοβαρό με την ασφαλιστική τους κάλυψη. Είναι κλάδοι ολόκληροι που πένονται λόγω αυτής της χρονίζουσας κατάστασης, κλείσε, άνοιξε, κλείσε, άνοιξε. Επιτέλους πρέπει η πολιτεία να αναλάβει τις ευθύνες που δημιουργούν οι περιορισμοί της πανδημίας και το γεγονός ότι τα μέτρα πάνε βδομάδα τη βδομάδα.

Όμως αν είμαστε όλοι μαζί πάντα κάτι μπορούμε να κερδίζουμε. Οι καλλιτέχνες έχουμε δύναμη, γιατί όπως έλεγε η σπουδαία Μάγια Λυμπεροπούλου, μπορεί να είμαστε λίγοι αλλά έχουμε πολύ δυνατή φωνή.

Πληροφορίες για την παράσταση ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ ΕΔΩ