Μάνος Σαγκρής: Η εξουσία ανέκαθεν περιείχε τον κίνδυνο της αθέμιτης δύναμης.

Πότε και πως ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με το γράψιμο των στίχων;

Τετάρτη δημοτικού, στο «διαγωνισμό ποίησης» του σχολείου. Θυμάμαι ότι το ποίημα μιλούσε για τον πόλεμο και την ειρήνη, ποιος ξέρει τι έγραφα εκεί. Συνέχισα να γράφω στα σχολικά χρόνια, όταν ψεύτο-ερωτευόμουν, χωρίς όμως οι στίχοι να είναι ερωτικοί. Έχω μια θολή μνήμη ότι αναρωτιόμουν διάφορα περίεργα και υπαρξιακά, μισό-παιδικά και μισό-ενήλικα. Δεν έχει μείνει ωστόσο κάτι από τότε. Μάλλον καλώς.

Ποιο πρόσωπο εμπιστεύθηκες για να διαβάσει πρώτο τους στίχους σου και τι κριτική πήρες;

Τον Γιάννη Μαθέ. Δεν θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς αφού ο Γιάννης και η σχεδόν συγγενική σχέση που μας συνδέει από πάντα, ήταν -χωρίς να το ξέρει κι ο ίδιος- ένας ιδιότυπος δάσκαλος μου για να δοκιμάσω στη φόρμα του τραγουδιού. Έχω μεγάλη εκτίμηση στο πώς «κοιτά» το τραγούδι και πώς το μεταχειρίζεται. Με ενδιέφερε αυτό, σχεδόν «ζήλεψα». Κριτική από τότε, με τη στενή έννοια, δεν υπήρξε και νομίζω ότι ήταν σοφό.

Ο Μάνος Σαγκρής με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη & τον συνθέτη & τραγουδιστή Γιάννη Μαθέ.

Υπάρχει κάποιο τραγούδι που ξεχωρίζεις από αυτά που έχεις γράψει;

Το τραγούδι «Οι αιρετικοί», γιατί ήταν το πρώτο και μας έκλεισε ωραία το μάτι όταν βραβεύτηκε στο διαγωνισμό τραγουδιού της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Τα πιο πρόσφατα, «Στέλλα» και «Τα κοχύλια του χειμώνα» γιατί είναι ακόμα πάνω στο γραφείο μου. Κι ένα που θα έρθει αργότερα, γιατί πάει κι έρχεται και δε φεύγει.

Θα ήθελες να γράψεις τραγούδια για κινηματογράφο ή θέατρο;

Πριν κυκλοφορήσουμε το πρώτο album, με τίτλο «Ανήλικο», φτιάξαμε με τον Γιάννη μια μουσική θεατρική παράσταση με κέντρο το υλικό μας και επιπλέον, κείμενα, ποίηση, video art, συμμετοχή ηθοποιών και δράσεων, το οποίο συνέθετε τελικά ένα ζωντανό σκηνικό soundtrack. Επομένως, το τραγούδι με αυτή τη φόρμα, με αφορά και σίγουρα είναι ένα πεδίο που με ελκύει. Ένα πρώτο «διάλογο» με αυτό κάναμε όταν μας ζητήθηκε να γράψουμε για την ταινία μεσαίου μήκους «Mandelion», με τον Γιάννη Στάνκογλου και την Έρρικα Μπίγιου, η οποία ερμηνεύει και το τραγούδι της ταινίας.

Εκτός από τον Γιάννη Μαθέ με ποιους άλλους τραγουδιστές έχετε συνεργαστεί;

Δισκογραφικά, το 2019 με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη στο «Απευθείας στην καρδιά», σε μουσική του Γιάννη Μαθέ. Και δεν ήταν μόνο η πολύτιμη συνεργασία στο studio ή και οι εμφανίσεις που ακολούθησαν και μετέδωσαν γενναιόδωρα τα τραγούδια μας. Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη ήταν και φτερά και χέρια και βλέμμα μπροστά. Έχω κρατήσει κάθε στιγμή και είμαι ευγνώμων. Εύχομαι να συναντηθούμε και στο μέλλον. Στο “μέλλον” ωστόσο συναντηθήκαμε με τις Σκιαδαρέσες όταν πέρσι δουλέψαμε παρέα στο “Δεκάξι”. Ωραίο μέλλον, η Νίκη και η Όλγα. Δισκογραφικά ετοιμάζουμε και μια άλλη σημαντική “συνάντηση”, που εύχομαι να έχει λόγο και έδαφος να βγει στο φως σύντομα.

Οι Νίκη & Όλγα Σκιαδαρέση μαζί με τον Μάνο Σαγκρή & τον Γιάννη Μαθέ.

Ποια ήταν τα μουσικά σου ακούσματα;

Μεγάλωσα αγαπώντας μάλλον ετερογενή πράγματα. Θυμάμαι στα 90s, Alanis Morissette, Bjork, ή το σκοτεινό σύμπαν της Πλάτωνος στα ποιήματα του Καρυωτάκη, το Δημήτρη Λάγιο με την «Ερωτική πρόβα», Αλκίνοο, Πρωτοψάλτη, Γαλάνη. Ανασκαφές προς τα πίσω με το «Φορτηγό» του Σαββόπουλου ή «the Wall» των Pink Floyd μέχρι ωραίες pop φαντασιώσεις Βίσση-Καρβέλα.

Για να γράψει κάποιος στίχους πρέπει να έχει διαβάσει και αρκετά στη ζωή του;

Σκέφτομαι ότι κανείς για να γράψει οφείλει να αναζητά διαρκώς το κέντρο του, να μην ησυχάζει με την πραγματικότητα όπως του δίνεται και να έχει μάλλον περισσότερες ερωτήσεις από απαντήσεις. Το διάβασμα μπορεί να τα ευνοήσει όλα αυτά και να ανοίξει έναν προνομιακό «χώρο» μέσα αλλά ο δρόμος μετά είναι πιο βαθύς και προσωπικός. Κάθε άλλο παρά αναμέτρηση «καλλιέργειας» είναι. Η προπόνηση είναι η βόλτα σου στον κόσμο και αυτά που κατάφερες να δεις. Κι αν δεις τον καιρό και τα πράγματα διάφανα, μπορείς να μοιραστείς τί βρήκες μέσα.

Πιστεύεις ότι οι κυβερνήσεις σε δύσκολες περιόδους, όπως η σημερινή, βρίσκουν την ευκαιρία να καταστρατηγούν ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα;

Ανεξάρτητα από τη δυσκολία της περιόδου, από τη θέση της η εξουσία ανέκαθεν περιείχε τον κίνδυνο της αθέμιτης δύναμης. Από τη δική μας θέση, οφείλουμε να προετοιμαζόμαστε για αυτό. Οφείλουμε να κρατάμε στα χέρια το προσωπικό μας όραμα και στην πλάτη να πηγαίνουμε μια συλλογική συνείδηση. Όσο δεν μετεωριζόμαστε, έχουμε τη δύναμη να καθρεφτίζουμε καθαρές εικόνες, από την τέχνη μέχρι την πολιτική και ιδιαιτέρως, να ορίζουμε.