Μίνωας – Γιάννης Παπακαμμένος: Οι καλλιτέχνες δεν “πρέπει”….

Μίλησέ μας για την χορευτική σας παράσταση “Flat Ǝ.

Το Flat Ǝ είναι μια δουλειά διαφορετικής προσέγγισης. Πλήρες ενταγμένο με το κτήριο που το φιλοξενεί κι οχι φτιαγμένο για ένα τεχνητό θεατρικό περιβάλλον.

Σε αυτόν τον διαφορετικό χώρο συναντάμε τρία πρόσωπα περιπλανώμενα σε ένα θαμπό τοπίο καθημερινότητας. Μέσα από την επανάληψη των απλών καθημερινών δράσεων τα τρία πρόσωπα έρχονται αντιμέτωπα με προσωπικά αδιέξοδα και ταυτόχρονα εξερευνούν ένα τρόπο προσέγγισης και επαφής με τους άλλους ανθρώπους.

Σε κάθε περίπτωση επιλέγουν πρώτα αυτό που ξέρουν μετά αυτό που θυμούνται και τέλος αυτό που επιτρέπει το μέρος και ο άλλος άνθρωπος. Η επαναληπτικότητα δηλαδή της ανάγκης του ανθρώπου για συναισθηματική, πνευματική και σωματική επαφή. Το σώμα θυμάται, νιώθει και προσαρμόζεται ξανά μέσα από την σκόπιμη επανάληψη.

Αν τελικά “η επανάληψη είναι η μήτηρ πάσης μαθήσεως” αυτή η επανάληψη οδηγεί σε μια σύγκρουση της μνήμης με το τώρα. Οι μνήμες, εν προκειμένω οι σωματικές μνήμες ,ξανασυστήνονται στην προσπάθεια να προσεγγίσουν το χώρο και τους ανθρώπους και τελικά οδηγούνται σε ένα αποτέλεσμα διαφορετικό, οικείο και σίγουρα καινούργιο.

Μια διαδρομή 50 λεπτών από το πρόσφατο παρελθόν μέχρι το τώρα.

Τι ιδιαίτερο έχει η παράσταση, ώστε να έρθουμε να την δει το κοινό;

Αρχικά ο υπέροχος χώρος του Βluebox-Αthens. Ένα κτήριο λειτουργικό και ευπροσάρμοστο για κάθε εγχείρημα. Ο ίδιος ο χώρος αφηγείται ανάλογα τη ματιά του κάθε θεατή . Έτσι και η παράσταση είναι φτιαγμένη με έναν τρόπο όχι απόλυτα αφηγηματικό αλλά αφηγείται αυτό που επιλέγει ο καθένας. Όπως ένα κτήριο που βλέπουμε καθώς περπατάμε στο δρόμο που δεν έχει κατασκευαστεί για να αφηγηθεί μια ιστορία αλλά αφηγείται το παρελθόν. Ή κοιτάζοντας στο απέναντι μπαλκόνι ένα ζευγάρι που δεν βρίσκονται εκεί να αφηγηθούν κάτι αλλά ταυτόχρονα αφηγούνται μια ανάμνηση μας, ένα συναίσθημα, μια ιστορία προσωπική μας.

Τι σχήμα, τι χρώμα, τι μορφές πιστεύεις ότι παίρνει η ελευθερία για σένα, μέσα από τον χορό;

Όλα τα σχήματα, όλα τα χρώματα μπλεγμένα και μπερδεμένα. Δεν έχει μορφή η ελευθερία όπως και δεν πιστεύω ότι υπάρχει ορισμός για το χορό.

Αν ξεκινήσεις να βάλεις ένα σχήμα μέσα σε ένα άλλο ή να αναμείξεις δυο χρώματα ήδη έχεις αρχίσει να ελευθερώνεσαι, μέχρι τελικά να πάρουν μια μορφή και μια απόχρωση νέα. Την απόχρωση και τη μορφή που βρίσκεσαι εσύ τη δεδομένη στιγμή.

Αν έπρεπε να επιλέξω σχήμα θα επέλεγα όλα τα σχήματα (κυρίως τα γεωμετρικά), κι αν έπρεπε να επιλέξω χρώμα θα επέλεγα το λευκό που αν και είναι αχρωματικό εμπεριέχει όλα τα χρώματα.

Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις τη φράση του Φρήντριχ Νίτσε “Πρέπει να είσαι ο εαυτός σου και όχι αυτός που θέλουν οι άλλοι”;

Αυτόματα σκέφτομαι τη φράση ενός άλλου Γερμανού φιλοσόφου λίγο πριν το Νίτσε, του Άρθουρ Σοπενχάουερ “Ο άνθρωπος μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, αλλά δεν μπορεί να θέλει ό,τι θέλει”. Στην ουσία δηλαδή και οι δυο φιλόσοφοι μας λένε ότι οι άλλοι μας διαμορφώνουν και ότι τελικά η ελεύθερη βούληση είναι κάτι σχετικό και προς αμφισβήτηση, ποσό ελεύθερη και ποσό βούληση;

Το να είσαι ο εαυτός σου και όχι αυτό που θέλουν οι άλλοι είναι μια εγκλωβισμένη και πλήρως ελεγχόμενη κοινωνική ελευθερία του τύπου κάνε ότι θες αλλά αυτά που θες θα είναι συγκεκριμένα. Γιατί αυτά που θέλουμε πάντα πρέπει να έχουν τη συγκατάθεση των πολλών. Έτσι όλες οι “επιθυμίες” μας και τα “θέλω” μας στη ουσία δεν είναι καν δικά μας. Αρχίζει μια επιθυμία με την κοινωνική, συνήθως, παρότρυνση την υιοθετούμε σαν δίκη μας επιθυμία (άλλωστε μέχρι τη στιγμή της επιλογής αυτό ξέρουμε), και την υλοποιούμε με την καθοδήγηση των άλλων πιστεύοντας πως τα καταφέραμε να κάνουμε αυτό που θέλουμε. Εν ολίγοις το να είσαι ο εαυτός σου κι όχι αυτό που θέλουν οι άλλοι είναι μια φράση που μάλλον είναι δύσκολο έτσι όπως είναι διαμορφωμένη η κοινωνία. Αν σκεφτούμε κιόλας ότι ο Νίτσε το εντόπισε πριν σχεδόν 150 χρόνια αλλά εμείς ακόμα μάλλον σκεφτόμαστε τι θέλουν οι άλλοι από μας…

Πιστεύεις ότι οι καλλιτέχνες μετά απ’ όλες τις κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας θα πρέπει να αλλάξουν τρόπο σκέψης και διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους σε σχέση με το παρελθόν;

Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης θα μπορούσα να πω ότι αν οι καλλιτέχνες αλλάξουν τον τροπο σκέψης και διεκδίκησης είναι σαν να επιβεβαιώνω ότι θα γίνουν τελικά αυτό που θέλουν οι άλλοι. Οι καλλιτέχνες δίνουν πολλά χρόνια μάχες και αγωνίζονται, πέρα από την τέχνη τους, τις αξίες και τον πολιτισμό, για κάτι αυτονόητο, την επιβίωση. Με την απαξίωση που αντιμετωπίζονται οδηγούνται πολλές φορές στο να “πρέπει” να διεκδικήσουν τα αυτονόητα δοκιμάζοντας νέους τρόπους. Αν λάβουμε υπόψιν ότι στο πρόσφατο παρελθόν (lockdown) ηταν η κατηγορια πολιτων που επρεπε να φωναξει πιο δυνατα απολους για να δηλωσει οτι υπαρχει νομιζω δεν χρειαζεται να πουμε κατι αλλο.

Όποτε όχι. Οι καλλιτέχνες δεν “πρέπει”. Η απαξίωση διαμορφώνει ένα ασφυκτικό και αφιλόξενο περιβάλλον που οδηγεί σε ένα πρέπει. Αν οι άνθρωποι που βρίσκονται σε θεσμικές θέσεις και κατ’ επέκταση η κοινωνία, αντιμετωπίσουν τους καλλιτέχνες σαν ισότιμους πολίτες κι όχι σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας τότε και οι καλλιτέχνες μαζί με την τέχνη τους θα μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους. Χωρίς πρέπει.

Πληροφορίες για την παράσταση:

Οι φωτογραφίες είναι του Γιώργου Kατσούλη