Please enable JS

Μαρία Γοργία: “O Έρωτας για μένα είναι ο αέρας που αναπνέω, είναι το “όνειρο της απόλυτης ένωσης” που λέει & ο Μπαρτ”

Επιμέλεια συνέντευξης Φένια Αποστόλου

Τι κρύβεται πίσω από τη νέα σας δουλειά με τον αιρετικό τίτλο ”Κι αν καταβροχθίζαμε ο ένας τον άλλον”;

 

Διάλεξα αυτή τη φράση για τίτλο του έργου, που είναι από το Κουαρτέτο του Μύλλερ («κι αν καταβροχθίζαμε ο ένας τον άλλον Βαλμόν προτού καταντήσετε ολότελα άγευστος…»), γιατί για μένα εκφράζει όλο το πάθος, ηδονή, άχτι, λαχτάρα, θυμό και αγάπη μαζί…Όλα αυτά τα συναισθήματα περιλαμβάνονται στον Έρωτα και δη στις ερωτικές σχέσεις, που είναι πολύ φλογερές, έστω κι αν ο πυρήνας της φλόγας τους πηγάζει από τις στάχτες των παλιών τραυμάτων του οιδοιπόδειου και των παιδικών χρόνων…

Έχουν γραφτεί τόσα και τόσα για την Έρωτα καθόλη τη διάρκεια της ανθρωπότητας…Τι να πει κανείς με λέξεις; Όπως λέει και η Έφη Γιαννοπούλου που καταθέτει τη ματιά της για το έργο, στο ένα από τα δύο κείμενα για την παράσταση, (το άλλο κείμενο είναι της Μιράντας Βατικιώτη), «ίσως να πρέπει να καταβροχθίσουμε τις λέξεις»…

Παρόλα αυτά, διάλεξα κυρίως τον Ρολάν Μπαρτ να «μιλήσει» με λέξεις για το φαινόμενο του Έρωτα, γιατί πέραν του ότι με βρίσκει πολύ σύμφωνη στις αναλύσεις  στο αριστούργημα-βιβλίο του «αποσπάσματα του ερωτικού λόγου», θεωρώ ότι αναλύει με τις λέξεις όλα τα στάδια του Έρωτα και αποτελεί για μένα τον «βασιλιά» της σημειολογίας του Λόγου!

Το Κουαρτέτο του Χάινερ Μύλλερ, αποσπάσματα του οποίου επίσης επέλεξα, είναι ένα πολύ δυνατό κείμενο, γεμάτο πικρία, καυστικότητα, μα και συναίσθημα, καθώς οι πληγές της Μερτέιγ είναι ακόμα ανοιχτές…

Επίσης, αυτό το μοναδικό κείμενο, πέρα από την πάλη των φύλων και τα θέματα εξουσίας που ανασκαλεύει, είναι ένα κείμενο που δένει το θέμα του Έρωτα με το ανεπίλυτο ζήτημα της Ύπαρξης (το οποίο με είχε έντονα απασχολήσει στο προηγούμενο έργο μου «από τι υποφέρετε; από Ύπαρξη», εμπνευσμένο από την προσωπικότητα του πολύ σημαντικού ποιητή Νίκου Καρούζου).

Ακριβώς σε αυτό το ανεπίλυτο ζήτημα έρχεται ο Βάγκνερ με τον «Τριστάνο και Ιζόλδη» του, να προσφέρει τη ρομαντική, μεταφυσική  λύση: Liebestod= Θάνατος από Έρωτα. Ο Έρωτας που ενώνει για πάντα και μετά Θάνατον. Ή όπως λέει σε αυτό το αριστούργημα ποίημα «Σάρκινος Λόγος», ο Γιάννης Ρίτσος:

 

«Κάτω απ’ την κόκκινη αρκούδα ερωτευόμαστε απέραντα, πέρα απ᾿ το χρόνο κι απ᾿ το θάνατο πέρα,  σε μια μοναχική, παγκόσμιαν ένωση.»

 

Ο έρωτας είναι για σας ένα παιχνίδι υποταγής ή μια ανάγκη για αλληλοσυμπλήρωση;

Ο Έρωτας για μένα είναι ο αέρας που αναπνέω…. Έχω προσπαθήσει κάποιες φορές να είμαι σε σχέση χωρίς να έχω ερωτευτεί, ή όντας λιγουλάκι ερωτευμένη, καθώς ο φόβος μοναξιάς και η κοινωνική επιρροή με είχε κάπως καταβάλει.. Δεν είναι κακό, μα βαθύτερα, για μένα είναι ευνουχιστικό και αντιδημιουργικό! Μπορεί να έχω τραυματιστεί στο παρελθόν από Έρωτες, μα έχω ζήσει και την αίσθηση της πτήσης στον αέρα, του πλοίου στη μεγάλη φουρτούνα όπως έχω βάλει και στο τωρινό έργο μου… Αισθάνομαι ότι έχω μεγάλη ένταση μέσα μου σαν άνθρωπος και η αλήθεια είναι ότι μου αρέσει κι όλας η ένταση αυτή, αρκεί να έχει και βάθος και συναίσθημα και διανόηση μαζί! Το τωρινό έργο μου είναι όλο έντονο θα μπορούσε να πει κανείς, με διαφορετικούς τρόπους ή αναφορές, (καθημερινότητα, ρομαντισμός, παραμόρφωση και γελοιότητα κτλ), και έτσι πραγματικά θέλω να είναι!

Ο Έρωτας είναι το «όνειρο της απόλυτης ένωσης», που λέει και ο Μπαρτ, αλλά με το πλάσμα εκείνο που «είναι  φτιαγμένο για να σου προσφέρει ακριβώς την εικόνα του πόθου σου», όπως λέει κι ο Λακάν. Και φυσικά, όταν μιλάμε για εικόνα, δεν εννοούμε την εξωτερική εμφάνιση…

Η ίδια «απόλυτη ένωση» που είχε και το Τέρας του Πλάτωνα στο Συμπόσιο…

Σε μια σκηνή του έργου, μια γυναίκα αναζητά άνδρες ”επαγγελματίες”, σε ένα ανδρικό πορνείο, για να καλύψει τις σεξουαλικές της ανάγκες. Σκοπός σας είναι να εκφράσετε μια νέα φεμινιστική άποψη ότι οι γυναίκες μπορούν να έχουν δυνατότητα ισοδύναμης πρακτικής στον έρωτα με αυτή των ανδρών, η οποία θα μπορούσε να υφίσταται στο μέλλον;

Ακριβώς! Όχι ότι αυτή είναι η λύση βέβαια…Η σκηνή αυτή αναφέρεται στο μέλλον, (όχι και πολύ μακρινό μέλλον βέβαια, εξάλλου σε κάποιες χώρες ήδη νομίζω υπάρχουν μπουρδέλα και για γυναίκες). Σε κάποια έργα μου τα τελευταία χρόνια παίζω με μια αντιστροφή των φύλων βάζοντας τις γυναίκες να λένε και να πράττουν ανδρικά λόγια και πράξεις και τους άνδρες γυναικεία (πχ στο «Μονόπετρο του Πύργου», «από τι υποφέρετε; από Ύπαρξη»). Στόχος μου είναι καταρχάς να κάνω πιο εμφανή τα στερότυπα της κοινωνικής κατασκευής του φύλου, και σε δεύτερο επίπεδο να θίξω τις συμπεριφορές αυτές, ή να φέρω στο φως την προβληματική τους χροιά, η οποία «λάμπει» ως πιο προβληματική όταν τη δει κάποιος στο άλλο φύλο…

Σε αυτό το έργο ξεκινώ από αυτή τη δυνατότητα ισοδύναμης πρακτικής στον έρωτα με εκείνη των ανδρών και από τη φεμινιστική άποψη, αλλά και για να τονίσω ότι δεν υπάρχει εκείνο με το οποίο μας έχουν βομβαρίσει για αιώνες το μυαλό: «φύση της γυναίκας», και ότι και οι γυναίκες έχουν σεξουαλικές ανάγκες, εξίσου σημαντικές και συχνές πολλές φορές, ή και συχνότερες από τους άνδρες!

Η παράσταση μεταξύ ρεαλιστικού και φανταστικού, διαδραστικά και μη, με κείμενα και δράσεις της καθημερινότητας να συνδιαλέγονται με ποίηση, όπερα και χορό, αποτελεί ένα πολυσυλλεκτικό παζλ του έρωτα. Πόσο δύσκολο είναι να κρατηθεί η σκηνική ισορροπία όλων αυτών των ετερόκλητων στοιχείων για να μπορέσει ο θεατής να πάρει ένα καθαρό νόημα;

 

Θεωρώ ότι είναι αφενός θέμα συνθετικής ικανότητας και αφετέρου θέμα του «γιατί» επιλέγει κανείς όλα αυτά τα υλικά;, «γιατί» αυτά τα κείμενα και όχι άλλα; «Τι» προσδίδει η διαφορετικότητα των κειμένων αυτών; «Ποιοί» είναι οι κοινοί τόποι τους; «Γιατί» ως χορογράφος και σκηνοθέτης (θεωρώ τον εαυτό μου και σκηνοθέτη, όχι μόνο γιατί την τελευταία δεκαετία έχω κείμενο, όλο και περισσότερο στα έργα μου, μα γιατί θεωρώ ότι όπου υπάρχει αφήγηση, γραμμική ή και καθόλου γραμμική, και δραματουργία, δε μπορεί να μην υπάρχει σκηνοθεσία), ήθελα και σε αυτό το έργο να συνθέσω με 5 γλώσσες: κίνηση, λόγος, μουσική, οπερατική φωνή, αντικείμενο; Οι απαντήσεις για μένα σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα θα δοθούν στο θεατή που θα ρθει να δει την παράσταση. Όλα τα υλικά που διάλεξα για το φετινό έργο «θηλυκώνουν» το ένα με το άλλο και φτιάχνουν έναν δραματουργικό καμβά, που όπως και σε άλλα μου έργα, αρχικά μοιάζει ασύνδετος, (συχνά βάζω αρχικά άσχετες σκηνές μεταξύ τους και κατόπιν, στην πορεία του έργου εμφανίζονται παρόμοιες ή εξελιγμένες οι σκηνές που δένουν σε ένα σύνολο). Αυτός είναι ένας τρόπος δόμησης που εμένα κυρίως μου αρέσει πολύ να βλέπω, όχι μόνο στα δικά μου έργα, μα και σε άλλων.

Τέλος, το νόημα είναι καθαρό, όταν μέσα στο μυαλό του δημιουργού είναι καθαρό…Στο δικό μου λοιπόν, το τι θέλω να πω σε αυτό το έργο είναι πολύ καθαρό και μοιάζει να ξεπετάγεται από μόνο του κάθε τόσο μέσα από τα σώματα, τους πύργους καρεκλών, τις φωνές, τους θηλασμούς….

Στην παράσταση ακούγεται πολλές φορές η φράση ” Είναι μήπως  η βία του, το κλειδί που της ανοίγει την καρδιά;” Η διαφορετικότητα και η αέναη αντιπαλότητα των δύο φύλων, πιστεύετε ότι οδηγούν τη σχέση σε αδιέξοδο ή είναι προκαθορισμένη η μοίρα των ”ερώτων” μας;

 

Είναι μια φράση από το Κουαρτέτο του Μύλλερ, όπου λέει η Μερτέιγ «ίσως είναι η βία του το κλειδί που ανοίγει την καρδιά μου». Η φράση ακούγεται ως έχει στη σκηνή που λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια που μπαίνει το κοινό να κάτσει στο χώρο και πολύ αργότερα, ακούγεται από εμένα, αλλά σε τρίτο πρόσωπο αυτή τη φορά « ίσως είναι η βία του το κλειδί που ανοίγει την καρδιά της, ή μήπως η καρδιά της το κλειδί που ανοίγει τη βία του;»

Θεωρώ ότι αν αρχίσουμε να δουλεύουμε με τους εαυτούς μας, καταρχάς να τους ανακαλύψουμε, να αναγνωρίσουμε τα τραύματα μας, τα θέλω μας, τον τρόπο που συσχετιζόμαστε με τους άλλους, (όλα αυτά με καλή ψυχοθεραπεία θεωρώ ότι γίνονται, και όχι κατά μόνας), τότε ίσως τίποτα να μην είναι τόσο προκαθορισμένο…Βέβαια η δουλειά με τον εαυτό είναι η δυσκολότερη ίσως στη ζωή, μα είναι και η πιο ουσιαστικά επικερδής!

Επίσης, η διαφορετικότητα και η αντιπαλότητα προκαλεί και την έλξη, ας μη το ξεχνάμε!

 

Πώς είναι να ερμηνεύετε τον ”έρωτα” , αυτό το παιχνιδιάρικο και σκανδαλιάρικο αγγελάκι που παίζει με τις ζωές μας, σαν ρόλο πάνω στη σκηνή;  Τι σκηνική υπόσταση του δώσατε και ποιός είναι ο καταλυτικός του ρόλος στην εξέλιξη της πλοκής του έργου;

 

Ο ρόλος μου αρχικά, κατά την είσοδο του κοινού, είναι ενός ανθρώπου που αναπολεί, αναστοχάζεται το ίδιο του το παρελθόν, ή και παίζει λιγάκι με τις «κούκλες» του παρελθόντος…Κατόπιν γίνομαι τσατσά για λίγο, αρχιμηχανικός, κυβερνήτης πλοίου, και γενικά ένας «ρυθμιστής» πραγμάτων και καταστάσεων, (που όμως δεν ρυθμίζονται και πολύ καλά τελικά), πριν εμφανιστώ ως υπνωτιστής κότας και παιχνιδιάρης Έρωτας…Κατά τον Μπαρτ ο ερωτευμένος είναι ένας υπνωτισμένος άνθρωπος όπως ακριβώς είναι και η κότα του Αθανασίου Κίρχερ, μας λέει στο κεφάλαιο «ΣΑΓΗΝΗ», που έχει δεχτεί τον υπνωτισμό! Όταν πρωτοείδα σε βίντεο υπνωτισμό ζώων, (και κότας), μου φαινόταν απίστευτο, μα είναι αληθινό!

Στην πορεία του έργου λοιπόν εμφανίζομαι ως σκανταλιάρης Έρωτας, ως παιδί εν στύση που λέει και ο Μπαρτ, μια και ο ερωτευμένος δεν είναι παρά ένα παιδί σε στύση. Προς το τέλος του έργου γίνομαι το πλάσμα-ρυθμιστής-Έρωτας, που θα προσφέρει το κόκκινο κρασί (σύμβολο-αναφορά και στο τέλος του Τριστάνου-Ιζόλδης=δηλητήριο, αίμα, ποτό αιώνιας ένωσης, διάχυση του ενός εαυτού στον άλλον;), αλλά που οργανώνει μέσω των άλλων συμμετεχόντων του έργου, αυτή την περίεργη τελετή….το κτίσιμο αυτού του πύργου καρεκλών,το κτίσιμο των 2 εραστών μαζί, ένα είδος ηφαιστειακού τάφου θα έλεγα, αν ήθελα να μοιραστώ μαζί σας την αρχική εικόνα σύλληψης που είχα.

Στο συγκεκριμένο έργο γενικά ήθελα να είμαι ο παρατηρητής, ρυθμιστής, και όχι εκείνος που παθαίνει όλα αυτά, όπως είναι οι πρωταγωνιστές Μαρκέλλα Μανωλιάδη και Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου! Ίσως γιατί ο κύριος πυρήνας του έργου βασίζεται στα προσωπικά μου βιώματα τόσο της παιδικής ηλικίας, όσο και της ενήλικης ζωής… Ίσως γιατί ξαναγίνομαι το παιδάκι που βλέπει μπροστά στα μάτια του ξανά το «έργο», μα αυτή τη φορά έχει συνείδηση…Ίσως για να βγάλω εκτός τον παράγοντα «εξουσία» από τους δύο ερωτευμένους προς το τέλος, και  μεταφυσικά να προσδώσω αυτή την εξουσία σε έναν από μηχανή θεό, που εδώ δεν είναι παρά ο θεός Έρως, μα σε θηλυκή μορφή…

 

Πληροφορίες για το νέο έργο της Μαρία Γοργία “κι αν καταβροχθίζαμε ο ένας τον άλλον; ”  ΕΔΩ 

Array