Μαρίνα Παντελάκη

Ότι κι αν επιτάσσει η κοινωνία, εσύ να είσαι προσηλωμένος στους στόχους & στα θέλω σου.

Τι διαπραγματεύεται ο “ Αγαμέμνων” του Γιάννη Ρίτσου και πόσο κοντά πιστεύεις ότι είναι στο σήμερα;

Σύμφωνα με το ποίημα, ο πολέμαρχος επιστρέφει στην πατρίδα του, μετά από πολύχρονη απουσία
του στην Τροία, όπου τον υποδέχεται με πανηγυρικό τρόπο η Κλυταιμνήστρα, η οποία μαζί με τον
εραστή της, θα τον δολοφονήσουν μέσα στο λουτρό του ανακτόρου. Οι λεπτομέρειες του μύθου
των Ατρειδών, αποδεικνύουν πως ο ποιητής εμπνεύστηκε από την Αισχύλεια τραγωδία και
ειδικότερα την τριλογία Ορέστεια. Οι τραγικοί ήρωες βιώνουν καταστάσεις που περικλείουν κάθε
φάσμα της ανθρώπινης ψυχής. Ο Αγαμέμνονας ξεπερνά το μέτρο, διαπράττει την Ύβρη, γεγονός
που επιφέρει την Άττη – το στοιχείο που επιμελείται την ισορροπία της τάξης στην ανθρώπινη
φύση και σαν αποτέλεσμα επέρχεται η διαδικασία της Δίκης.
Ο Ρίτσος μένει πιστός λοιπόν στο μύθο, καθώς διαβάζει ο ίδιος μέσα στις μυθικές περιπέτειες των
Ατρειδών να τίθενται θέματα άκρως επίκαιρα και σύγχρονα. Δίψα για εξουσία, ανθρωποκτονίες,
μίση και τραγικές συγκρούσεις ανάμεσα σε ανθρώπους που μέσα τους κυλά το ίδιο αίμα. Ο Ρίτσος
μέσα από την Τέταρτη Διάσταση αναλαμβάνει να μελετήσει ορισμένους μυθικούς χαρακτήρες,
επειδή μόνο αυτοί μπορούν να σηκώσουν το βάρος από τ’ αναπάντητα ερωτήματα που βασανίζουν
τον σύγχρονο άνθρωπο.

Ποια είναι η οπτική της παράστασης που δώσατε με τον σκηνοθέτη Δημήτρη Γεωργαλά;

Βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση του κειμένου σε παράσταση είναι να αποτελεί πηγή έμπνευσης για όλους τους συντελεστές. Με την συγκεκριμένη επιλογή, σκηνοθέτης και ερμηνευτές θέλησαν να εκφραστούν από κοινού για ένα βαθύ υπαρξιακό θέμα, την ματαιότητα της προσπάθειας. Σε μια χρονική στιγμή που η ανθρωπότητα έχει ήδη βιώσει έναν αόρατο θανάσιμο κίνδυνο (κορονοϊός), η προσπάθεια για την ικανοποίηση των προσωπικών φιλοδοξιών αποδεικνύεται ίσως μάταιη και επιτάσσει έναν προσωπικό απολογισμό. Ο Αγαμέμνων είναι ένα κείμενο απολογισμού ζωής, ένα είδος «λογαριασμού» που αφήνει τον ήρωας ες αεί εκτεθειμένο στις συμβολικές οφειλές του, εφόσον τα χρέη είναι περισσότερα από τα κέρδη. Ο ήρωας συνειδητοποιεί πως όλη αυτή η φιλοδοξία που σήκωσε στους ώμους του ήταν κίβδηλη, μόνο απώλειες άφησε. Σκηνοθέτης και ερμηνευτές εμπνεύστηκαν από
ένα έργο με αμιγώς εξομολογητικό χαρακτήρα που αφυπνίζει την συνείδηση, στοχεύει στην
εγρήγορση και την προσωπική αναθεώρηση, προκειμένου ο ήρωας να ιεραρχήσει τις αξίες του,
πριν έρθει το τέλος της ζωής του, καθώς δηλώνει πως «θα πρέπει να ανασυντάξουμε τις δυνάμεις
μας.»

Για ποιους λόγους πιστεύεις ότι πρέπει να δούμε την παράσταση σας;

Σε αυτή την παράσταση, με αυτό το κείμενο του Ρίτσου αποκαθηλώνεται ο μυθικός Αγαμέμνων από το βάθρο του, γίνεται ο άνθρωπος που αγωνιά για το εφήμερο της ύπαρξής του, που δεν αισθάνεται ήρωας, καθώς απεκδύεται από τον ηρωικό μανδύα και τις συμβάσεις του μύθου, ευγνωμονώντας το θεό ή τη μοίρα για τη ζωή του, σε αντίθεση με τον θάνατο των συντρόφων του. Οι μυθικοί ήρωες δεν είναι άλλοι παρά οι άνθρωποι της κάθε εποχής που αγωνιούν για τα εφήμερα ζητήματα της καθημερινότητας , τα πρόσωπα τα σημαδεμένα από το πεπρωμένο, όπως ο Αγαμέμνονας, είμαστε οι ίδιοι εμείς. Ο Ρίτσος δεν ξεπερνάει οριστικά το υπαρξιακό και συνειδησιακό πρόβλημα του ήρωα. Δεν τον ρίχνει κάτω, για να περάσει από πάνω του, προτιμά να του αποδώσει το δίκιο του, περνώντας τον από την διαδικασία της αυτογνωσίας, καθώς εμφανίζεται μετανιωμένος στο βάθος, απελπισμένος από το γεγονός ότι άφησε τη ζωή του να χαθεί στο κυνήγι της ατομικής δόξας. Κάτι που και εμάς στο τέλος μπορεί να μας κάνει να αναθεωρήσουμε για πολλές επιλογές μας και αποφάσεις μας.

Πιστεύεις ότι οι καλλιτέχνες μετά απ΄ όλες τις κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας θα πρέπει να αλλάξουν τρόπο σκέψης και διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους σε σχέση με το παρελθόν;

Στις μέρες μας έχουν γίνει κάποια βήματα θα έλεγα, αλλά όχι άλματα. Θέλει μια ακόμα πιο συντονισμένη συλλογική προσπάθεια, ένα Σωματείο που να δίνει ακόμα μεγαλύτερους αγώνες. Να διεκδικεί, ώστε η πολιτεία και η εκάστοτε κυβέρνηση να αντιμετωπίζει με σοβαρότητα τους ανθρώπους που δουλεύουν για την τέχνη και τον πολιτισμό.
Ίσως αν βάλουμε για λίγο στην άκρη το προσωπικό μας συμφέρον και κοιτάξουμε το γενικό καλό,
ίσως να δούμε τα αποτελέσματα από τα πρώτα «άλματα». Με το ΜΕ ΤΟΟ είδαμε κάποια
πράγματα να παίρνουν την δικαστική οδό και αυτό είναι πραγματικά πολύ αισιόδοξο, όπως και με
το SUPPORT ART WORKES να αλλάζει το τοπίο και οι πρώτες διεκδικήσεις να παίρνουν «σάρκα
και οστά» βγάζοντας πολλούς καλλιτέχνες από τα όποια αδιέξοδα. Το σίγουρο είναι ότι όλοι μαζί
μπορούμε να κάνουμε θαύματα.

Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις τη φράση του Οδυσσέα Ελύτη “Το παν είναι η ρότα σου κόντρα στην κοινωνία ετούτη ”;

Να κυνηγάς τα όνειρά σου, να τα κάνεις πραγματικότητα με όποιο κόστος, κόντρα
σε όλους και όλα. Ότι κι αν επιτάσσει η κοινωνία, ότι κι αν θέλει αυτή από σένα, εσύ να είσαι
προσηλωμένος στους στόχους σου και στα θέλω σου. Η φράση αυτή για μένα έχει πολύ φως. Φως
που μπορεί να μπαίνει και από μια χαραμάδα, αλλά να φτάνει μέχρι τα μέσα σου. Να σε λούζει και
να απαλύνει τις πληγές που μπορεί να απέκτησες όταν πάσχιζες να κατακτήσεις κάτι. Κι αν
πάσχιζες περισσότερο απ’ όσο μπορούσες, μην σκας. Λαμποκοπάς και αυτή είναι η μεγαλύτερη
αποζημίωση.

Πληροφορίες για την παράσταση: