Please enable JS

Μιχαήλ Μελίσσης

Η εξομοίωση μπορεί να είναι επικίνδυνη.

Για ποιους λόγους δέχτηκες την πρόταση της Σοφίας Μαραθάκη να παίξεις στο “Αγόρι στο θεωρείο”;

Αρχικά, με την Σοφία γνωριστήκαμε στα πλαίσια της ανοιχτής ακρόασης, που έγινε για τις ανάγκες της παράστασης. Ήταν μια πολύ όμορφη διαδικασία, όπου η Σοφία, όπως και όλοι οι συντελεστές, λειτούργησαν δημιουργικά και με πολλή ευγένεια. Αυτόματα, η όλη διαδικασία μου κληροδότησε ένα αίσθημα εμπιστοσύνης και ασφάλειας, που θεωρώ ότι είναι το πιο σημαντικό στοιχείο μιας υγιούς συνεργασίας. Δεν έπεσε έξω η αρχική μου διαίσθηση, καθώς και κατά την διάρκεια των προβών αλλά και των παραστάσεων, η ομαδικότητα, η εμπιστοσύνη και αγάπη που δημιουργήθηκε μεταξύ όλων των συντελεστών, έδωσε ταυτότητα στην παράσταση και χάρη σε όλα αυτά, ξεπεράσαμε και τις όποιες δυσκολίες έτυχε να συναντήσουμε. Νιώθω πολύ τυχερός και ευτυχισμένος για την συνάντηση αυτή.
Ένα επίσης πολύ σημαντικό στοιχείο, ήταν το ίδιο το έργο. Aπό την πρώτη στιγμή που διάβασα το βιβλίο της Αγγελικής Δαρλάση, ήξερα πως ήταν κάτι που ήθελα πολύ να διηγηθώ και να μοιραστώ, γιατί σε προσωπικό επίπεδο με άγγιξε πολύ βαθιά. Είναι ευλογία να παίζεις και να ζωντανεύεις στην σκηνή κάτι που πιστεύεις και σε συγκινεί τόσο. Γίνεσαι αυτόματα προσωπικός. Το στοιχείο της προσωπικής εμπλοκής το ιεραρχώ πολύ ψηλά σε μια ερμηνεία και σε έναν ηθοποιό. Η Αγγελική Δαρλάση έχει κάνει μια τρομερή δουλειά στον τρόπο που έχει συνθέσει την ιστορία και τα γεγονότα. Πρόκειται για μια πολύ όμορφη και ανθρώπινη ιστορία που μιλάει κατευθείαν στην ψυχή σου.

Τι πιστεύεις ότι έχει να μας πει το 2022 ένα κείμενο, που μιλάει για την Σμύρνη, τον πόλεμο και την προσφυγιά;

Δυστυχώς ο πόλεμος και η προσφυγιά είναι διαχρονικά φαινόμενα. Η Μέση Ανατολή και η Αφρική βρίσκονται σταθερά σε εμπόλεμη κατάσταση. Πρόσφυγες αφήνουν καθημερινά τον τόπο τους, τα σπίτια τους και την ζωή τους, περνώντας μια κόλαση μέχρι να φθάσουν στον «προορισμό» τους. Σε αυτόν τον προορισμό δεν είσαι πια ο ίδιος άνθρωπος. Είσαι κάποιος άλλος, περίεργος ακόμα και σε σένα. Έχεις αφήσει πίσω σου κομμάτια του εαυτού σου που σε ορίζουν.
Και τώρα ένας ακόμα πόλεμο δίπλα μας, στην Ουκρανία. Και άλλες ανθρώπινες ζωές κατεστραμμένες. Όσα χρόνια υπάρχουμε, υπάρχει και η σκληρή συνθήκη του πολέμου. Ο νους μας όμως δεν μπορεί να συμβιβαστεί με αυτή την συνθήκη. Βρίσκει μηχανισμούς για να αμύνεται. Υπάρχουν έτσι φορές που αδιαφορεί, προσπερνά, ξεχνάει, μένει παθητικός απέναντι στα γεγονότα.

Ο άνθρωπος δρα για δύο λόγους. Είτε από ανάγκη, είτε από πιθανότητα. Ακόμη και η πιθανότητα δηλαδή να συμβεί κάτι, τον παρακινεί να δρα και να σκέφτεται με συγκεκριμένο τρόπο κλπ. Ο πόλεμος στη Ουκρανία οδηγεί το λαό της να δρα από ανάγκη, ενώ εμάς εκτός από την αλληλεγγύη και τον ανθρωπισμό, μας ορίζει και μια πιθανότητα. Η πιθανότητα να ήμουν (ή και να είμαι μελλοντικά) εγώ αυτός ο πρόσφυγας. Συμβαίνει δίπλα μου, εκεί που δεν το περίμενα και αυτοί οι άνθρωποι μου μοιάζουν κάπως. Έτσι, ένα κείμενο σαν το «Αγόρι στο θεωρείο» δεν θα μπορούσε να μην είναι τρομερά επίκαιρο, αφού χτυπάει κατευθείαν μέσα στο DNA μας. Μιλάει για αυτήν την πιθανότητα μέσα από την δική μας ιστορία και μας υπενθυμίζει ότι έχουμε υπάρξει και εμείς εκεί σαν λαός.


Τι το ιδιαίτερο έχει η δική σας παράσταση, ώστε να έρθουμε να την δούμε;

Η παράστασή εξερευνά τις ρίζες μας, μιλά για τον πόνο της απώλειας και την λύτρωση που προσφέρει η ανθρωπιά και η τέχνη. Είναι μια ιστορία εμπνευσμένη από τα πραγματικά γεγονότα της εγκατάστασης των προσφυγών της Μικρασιατικής καταστροφής, στο τότε Δημοτικό Θέατρο Αθηνών και κατά ένα τρόπο, αλληγορικά, επιστρέφει στον φυσικό της χώρο. Έχει φτιαχτεί από όλους εμάς, με πολύ αγάπη και σεβασμό.

Συμφωνείς με την φράση “Ο καλύτερος τρόπος για να αντιστέκεσαι είναι να μην εξομοιώνεσαι” του Μάρκου Αυρήλιου;

Κατά μια έννοια, όταν καλούμαστε, σαν προσωπικότητες, να «αντισταθούμε» σε κάτι που παραδείγματος χάρη μας φαίνεται άδικο ή σκληρό, η εξομοίωση μπορεί να είναι επικίνδυνη.

Στην προσπάθειά μας να αντισταθούμε σε κάτι ή να το αποτινάξουμε από πάνω μας, καταλήγουμε να γινόμαστε ίδιοι με αυτό. Ίσως επειδή ο άνθρωπος είναι ζώο μιμητικό και η μίμηση είναι πρωτίστως μηχανισμός άμυνας. Όταν εξομοιώνεσαι, χωρίς να το αντιλαμβάνεσαι μπαίνεις σε έναν φαύλο κύκλο που σου είναι πολύ δύσκολο να τον σπάσεις, γιατί συνήθως δεν έχεις συνείδηση αυτής της «εξομοίωσής». Τότε απλά διαιωνίζεις το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς, αντί να ψάχνεις ή να δίνεις μια λύση.

Από την άλλη, το να ταυτίζεσαι με κάτι ή κάποιον είναι μάλλον αναπόφευκτο. Το κάνουμε από την ημέρα που γεννιόμαστε. Ειδικότερα πιστεύω ότι ο ηθοποιός, ως καλλιτέχνης, οφείλει να ταυτίζεται κάποιες φορές συνειδητά με το περιβάλλον και τους γύρω του και μάλιστα χωρίς να αυτολογοκρίνεται, απλά δεχόμενος όλα τα κομμάτια του εαυτού του, φωτεινά ή σκοτεινά. Μόνο έτσι θα μπορέσει να καταλάβει και να αποδώσει αυτό που καλείται να αναπαραστήσει, δηλαδή την ζωή.

Θεωρώ ότι κάθε άνθρωπος πρέπει να εκτιμά και να αγκαλιάζει την μοναδικότητα του. Μας ορίζουν σκέψεις και αισθήματα που πρέπει να μάθουμε να μην τα αγνοούμε, γιατί αυτά μας κάνουν ξεχωριστούς.

Πως πιστεύεις ότι πρέπει να λειτουργήσει ο καλλιτεχνικός χώρος μετά την πανδημία σε σχέση με τα εργασιακά δικαιώματα; Πρέπει να αλλάξει σκεπτικό;

Θα μιλήσω για τους ηθοποιούς, αλλά τα ίδια πράγματα ισχύουν για όλους τους καλλιτέχνες.

Η πανδημία ήταν ένα τεράστιο πλήγμα για τον κλάδο μας, που ήταν ήδη από μόνος του δύσκολος και ιδιόμορφος. Μέσα σε όλη αυτήν την τραγική κατάσταση όμως, φωτίστηκαν ακόμα πιο πολύ όλες εκείνες οι τρύπες και τα προβλήματα που υπάρχουν. Προβλήματα και στις συνθήκες που επικρατούν, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε και εμείς εκ των έσω. Πρέπει να στηριχτούμε και να καλλιεργήσουμε ακόμα περισσότερο αυτό το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των καλλιτεχνών που βγήκε στην επιφάνεια στις αντίξοες αυτές συνθήκες. Χωρίς την αλληλοστήριξη και την συλλογικότητα δεν μπορούμε να πάμε μακριά. Ο καθένας από μας οφείλει να σκεφτεί πως πρέπει να δράσει από εδώ και πέρα έχοντας ως κριτήριο να γίνει ο καλλιτεχνικός χώρος πιο ουσιαστικός, πιο ασφαλής και πιο δίκαιος. Η εξυγίανση είναι κάτι που θέλει χρόνο, δεν γίνεται από την μια στιγμή στην άλλη.

Αυτό που πρέπει για αρχή να αλλάξει, είναι η δίκη μας στάση απέναντι στα πράγματα και ο τρόπος που υπάρχουμε στο επάγγελμα. Να δημιουργήσουμε επιτέλους ένα ανεπτυγμένο και συμπαγές εργασιακό ήθος. Αυτό κατά την γνώμη μου θα επιτευχθεί μέσω της συνεχούς και ουσιαστικής εκπαίδευσης, της αγάπης για αυτό που κάνουμε και του σεβασμού προς τον συνάδελφο. Αυτά είναι πράγματα αλληλένδετα και δεν μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο.

Πληροφορίες για την παράσταση “Το αγόρι στο θεωρείο” στο Εθνικό Θέατρο ΕΔΩ

Array