Ο Χρήστος Συριώτης μας μιλά για τον “Ιωάννη Γαβριήλ Μπόρκμαν”!

Τι σκέφθηκες όταν σου πρότεινε ο σκηνοθέτης Κωστής Καπελώνης να παίξεις στο συγκεκριμένο έργο;

Δεν γνώριζα προσωπικά τον Κύριο Καπελώνη, όμως θαύμαζα τις σκηνοθετικές προσεγγίσεις του στα έργα που ανέβαζε. Οι σκηνοθεσίες του ενώ χαρακτηρίζονται από λιτότητα, εμπεριέχουν όλη την ουσία του έργου. Είναι σπουδαίο για έναν σκηνοθέτη να ξέρει να οριοθετεί το «πλαίσιο», τοποθετώντας την πιο λιτή «κορνίζα», έτσι ώστε να καταφέρνει να φωτίζει και να αναδεικνύει την ουσία, το μεδούλι του συγγραφέα και του έργου. Νιώθω ευτυχισμένος που συνεργάστηκα με έναν ευγενή εργάτη- λάτρη του θεάτρου, που με πάθος, αγάπη, ήθος και ευγένεια καταφέρνει να συντονίσει και να αναδείξει την σκηνική δράση.  Λείπουν οι σκηνοθέτες – δάσκαλοι στις μέρες μας, και όσοι υπάρχουν κάνουν πολύ «θόρυβο», πολλές φορές πιο δυνατό από τα έργα που σκηνοθετούν. Ο κύριος Καπελώνης είναι Δάσκαλος παλιάς κοπής με ουσία και μέτρο, μα πάνω από όλα προτάσσει το ήθος και την ευγένεια. Παράλληλα η αγάπη μου για τον Ίψεν, τα έργα του και φυσικά ο Θίασος «Συνθήκη», η ιστορία του, και οι ηθοποιοί που τον συγκροτούν με έκαναν χωρίς δεύτερη σκέψη να φωνάξω το μεγάλο: «Ναι! Θέλω να είμαι σε αυτή τη δουλειά!» Και σήμερα μπορώ με σιγουριά να πω, πως νιώθω περήφανος για τη συμμετοχή μου σε αυτήν.        

Πόσο κοντά στην Ελλάδα του σήμερα είναι ένα έργο του Ερρίκου Ίψεν;

Ένα έργο θεωρείται διαχρονικό όταν μπορεί κανείς να το μελετήσει μέσα από πολλές επιστήμες: την ανθρωπολογία, την πολιτική, την οικονομία, την ψυχολογία, την φιλοσοφία και όταν εμπεριέχει προβληματισμούς που απασχόλησαν και θα εξακολουθήσουν να απασχολούν τους ανθρώπους. «Ο Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν» μπορεί να «διαβαστεί» μέσα από όλες αυτές τις επιστήμες και εκεί δικαιώνεται η διαχρονικότητά του.         Όμως πάνω από όλα, είναι ένα έργο προφητικό. Είναι εντυπωσιακό το πώς ο Ίψεν καταφέρνει στην αρχή της βιομηχανικής επανάστασης, στα σπάργανα δηλαδή του καπιταλισμού, να προβλέψει το τέλος και την καταστροφή που αυτός δημιουργεί, όταν επηρμένοι άνθρωποι γεμάτοι μεγαλομανία, κατέχοντας εξουσία, τυφλωμένοι από οίηση, θεωρούν ότι μπορούν να καθυποτάξουν την φύση, χάρη στα χρήματα που με άνεση μπορούν να αρπάζουν.                  Μια ματιά στα άδεια ταμεία της Ελλάδας του σήμερα, στα χρήματα και στους κόπους των απλών ανθρώπων που χάθηκαν, μόνο και μόνο επειδή κάποιοι επηρμένοι πολιτικοί τζόγαραν, πιστεύοντας ότι θα σώσουν τη χώρα από την καταστροφή, -επισπεύδοντάς την δηλαδή-,  μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε πως το έργο υψώνει έναν τραγικό καθρέφτη.        

Μίλησε μας για τον ρόλο σου;

Ο Βίλελμ Φολντάλ, που υποδύομαι, είναι ο μόνος άνθρωπος που επισκέπτεται τον έγκλειστο στην πάνω σάλα του σπιτιού Ιωάννη Γαβριήλ Μπόρκμαν. Πιστεύει μάλιστα ότι είναι ποιητής, αφού έχει γράψει μια τραγωδία την οποία διαβάζει συχνά στον Μπόρκμαν, που ανέχεται να την ακούει. Ο Φολντάλ έχασε όλα του την περιουσία από την κατάχρηση του Ιωάννη Γαβριήλ. Ο Μπόρκμαν από την άλλη μεριά του μιλάει συνεχώς για το πόσο κοντά στην επιτυχία ήταν, πριν τον συλλάβουν και τον φυλακίσουν. Η φιλία των δύο αντρών στηρίζεται σαφώς στο λεγόμενο «ζωτικό ψεύδος».                           Η πνευματική τύφλωση  προέρχεται από την υπερβολική πεποίθηση του ανθρώπου ότι θεωρεί αλάθητη κάθε ιδέα που σχηματίζει. Ωστόσο η αλήθεια τις περισσότερες φορές κρύβεται μέσα μας. Η ενοχή είναι το πρώτο συστατικό για να ψάξεις μέσα σου να την βρεις. Αυτά τα ψέματα είναι τονωτικές ενέσεις ζωής γιατί καταφέρνουν να συντηρήσουν την εικόνα ανθρώπων «πετυχημένων». Όταν κάποιο πρόσωπο του έργου σπάσει αυτά τα «ζωτικά ψεύδη» με μια του κουβέντα, τότε αρχίζει ο θυμός ή οδηγεί σε αλλαγή την συζήτηση. Οι άνθρωποι στρέφονται εναντίων όλων εκείνων των ψυχολογικών κινδύνων που απειλούν να διαλύσουν το ζωτικό τους ψεύδος, την υπαρξιακή τους δηλαδή ασφάλεια.  Ερωτήματα και προβληματισμοί όπως: γιατί οι ήρωες αδυνατούν να αποκωδικοποιήσουν το ψέμα στο οποίο ζουν; γιατί λένε οι ίδιοι ψέματα στους άλλους και στον εαυτό τους; τι σχέση μπορεί να έχουμε εμείς σήμερα με αυτούς τους ψεύτες, έτσι  ώστε ενώ υποτίθεται ότι θεωρούμε  σημαντική αρετή τη φιλαλήθεια, το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής ζωής μας να συνίσταται σε ψέματα; κάνουν τον ρόλο που υποδύομαι να αποκτά τρομακτικό ενδιαφέρον. Αυτή η ανακύκλωση ενός συνεχούς βιωμένου ψέματος που γίνεται τρόπος ζωής, που καθορίζει τις κινήσεις των ηρώων και αποδομεί τις πραγματικές σχέσεις με ενδιαφέρει πάρα πολύ στην υποκριτική τέχνη. Για αυτό αγαπώ πολύ αυτόν τον ήρωα !

Μια σκηνή ή μια ατάκα του έργου που είναι για σένα η πιο χαρακτηριστική;

«Πολλές φορές με πιάσανε και εμένα οι αμφιβολίες μου, αυτή η φριχτή υποψία πως χαράμισα τη ζωή μου για ένα λάθος όνειρο.»

Τι περιμένεις από το θέατρο;

Δεν περιμένω τίποτα. Να είμαι μόνο καλά στην υγεία μου να μπορώ να δημιουργώ…όταν έχω κάτι να πω.  

Πληροφορίες για την παράσταση Ιωάννη Γαβριήλ Μπόρκμαν, του Ερρίκου Ίψεν στο Θέατρο Αυλαία ΕΔΩ