Σοφία Καψούρου

H πείνα έρχεται απ’ την ανάγκη να γευτείς τον κόσμο όλο.

Γιατί αποφάσισες να ανεβάσεις μία παράσταση για τη μητέρα του ήρωα Καραϊσκάκη με τίτλο “Καραϊσκάκενα, Θρύλος”;

Όταν ο Δημήτρης Καρατζιάς πριν τέσσερα χρόνια μου πρότεινε να γράψω έναν μονόλογο για το Φεστιβάλ του Πολυχώρου Vault «Ο ΓΙΟΣ ΜΟΥ…», αποφάσισα σε μια στιγμή έκρηξης και έκλαμψης –ένιωσα ότι περνάνε άλογα από μπροστά μου καλπάζοντας– να γράψω για τη Μητέρα του Γεώργιου Καραϊσκάκη, τη Ζωή Διαμάντω Διμισκή, την Καλόγρια. Ο Δημήτρης είναι ένας καλλιτέχνης που πονάει το νέο ελληνικό έργο και τον σύγχρονο έλληνα δημιουργό. Και το αποδεικνύει εμπράκτως πάνω από δέκα χρόνια τώρα ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Vault.

Από το 1821 έως σήμερα για τις γυναίκες έχουν αλλάξει τα πάντα. Και τίποτα. Η «Καραϊσκάκενα» θα έγραφε σήμερα το όνομά της με «ε». Θα παραμέριζε τον κανόνα για τα ανδρώνυμα. Και σήμερα θα αψηφούσε όλους τους κανόνες κι όλες τις αρχές στη ζωή της.

Δεν ήταν σύζυγος του Καραΐσκου, για να πάρει το επίθημα –αινα. Ήταν μάνα αλλά όχι σύζυγος. Είχε παιδί αλλά εκτός γάμου. Το όνομά της έχει ήδη ένα «αϊ», το «αϊ» του Αϊ-Γιώργη, δεν χρειάζεται άλλο. Αυτό που χρειαζόταν τότε και χρειάζεται και σήμερα κάθε γυναίκα είναι ένα «ε», το «ε» του έρωτα. Υιοθετώντας τον τίτλο «Καραϊσκάκενα», η Καλόγρια από τη Σκουληκαριά της Άρτας ξεπερνάει την ψυχανάλυση και μη γνωρίζοντας την επιστήμη, γνωρίζει την αλήθεια: οι μάνες παντρεύονται τους γιους τους και οι γιοι τις μανάδες τους.

Στη σκηνή βλέπουμε πάντα τους ήρωες. Αυτούς για τους οποίους ξέρουμε πολλά.

Ας δούμε και τη μήτρα των ηρώων. Αυτή για την οποία δεν ξέρουμε τίποτα.

Τι πιστεύεις ότι έχει να μας πει ένα τέτοιο κείμενο σήμερα, το 2022;

Δεν θα σας πει απλώς… Θα σας αποκαλύψει.

Ότι πάντα οι γυναίκες εκδιώκονταν όταν τολμούσαν.

Ότι πάντα οι γυναίκες αφανίζονταν όταν φανερώνονταν.

Σε μια μαύρη εποχή για την ανθρώπινη ζωή, στο 2022, όπου κάθε μέρα και μια γυναικοκτονία είτε συμβαίνει είτε απειλεί να συμβεί, η Καραϊσκάκενα έρχεται να σπείρει μέσα μας την αγάπη. Αγάπη δεν είναι να σκύβεις το κεφάλι. Αγάπη είναι σηκώνεις ψηλά το βλέμμα.

«Κι όλοι εβάζανε στοιχήματα σε ποιόνε μοιάζει το παιδί.

Στον εαυτό του».

Αυτό λέει η Καραϊσκάκενα το 2022.

Στην ερώτηση σε ποιον μοιάζεις, να απαντάς «σε μένα».

Και έτσι να ζεις.

-Για ποιους λόγους πιστεύεις ότι πρέπει να δούμε την παράσταση;

Η παράσταση πρέπει να δει εσάς. Και κάθε φορά που σας βλέπει, η παράσταση προσθέτει ζωή στη Ζωή. Η Ζω Διαμάντω Διμισκή, η Καραϊσκάκενα, κλείνει στο κελί της ψυχής και της ύλης της όλα τα πλάσματα όλου του κόσμου. Τη Μάνα, τον Γιο, την Ερωμένη, την Κόρη, την Αδερφή, την Επαναστάτρια, την Πιστή Άπιστη, τη Μοναχική και Μοναχή. Είναι ένα ραντεβού κάθε θεατή με τους αιώνιους αγαπημένους του. Όσοι μας βασάνισαν, όσοι βασανίσαμε, όσοι μας αγάπησαν, όσοι αγαπήσαμε, έρχονται μαγικά στην παράσταση και λυτρωνόμαστε. Γιατί η διαδικασία που βιώνει ήρωας και κοινό είναι μία: Να κερδίζεις τη ζωή στιγμή τη στιγμή.

Δεν αξίζει μια ώρα απ’ τη ζωή σας;

-«Η Καραϊσκάκενα είναι η Επανάσταση» διαβάζουμε στο δελτίο Τύπου. Θα ήθελες να μας σχολιάσεις αυτή τη φράση;

Κάθε γυναίκα είναι Επανάσταση. Από τη στιγμή που γεννιέται μέχρι τη στιγμή που τη ρουφάει πάλι αιωνιότητα, αγώνας της γυναίκας είναι να αλλάζει το βλέμμα του κόσμου. Πώς την κοιτάει ο κόσμος, πώς την τυφλώνει ο κόσμος, πώς ο κόσμος κάνει ότι η γυναίκα δεν υπάρχει.

Η ζωή της γυναίκας είναι και θα είναι τραγική. Με τα όνειρα θα θρέφεται και με τα όνειρα θα θρέφει. Αλλά αυτά τα όνειρα δεν είναι πάντα ανώδυνα. Η Καραϊσκάκενα ζει το δράμα του ονείρου.

Ό,τι γλυκό είναι και πικρό.

Έχεις τοποθετήσει την ηρωίδα σου να παρακολουθεί ανελιππώς ποδοσφαιρικούς αγώνες του Ολυμπιακού. Πώς σκέφτηκες αυτή τη σύνδεση; Ποια είναι η σχέση σου με το ποδόσφαιρο ή τον αθλητισμό γενικότερα;

Ένθερμη οπαδός του Ολυμπιακού, της ομάδας που έδρα της είναι το Στάδιο που φέρει το όνομα του Γιου της, θα μπορούσε τιμητικά να είναι η αιώνια πρόεδρος της ομάδας. Είναι η Μάνα του Καραϊσκάκη και πηγαίνει στο Γήπεδο, για να μυρίσει το γρασίδι, να μυρίσει το παιδί της. Στη μεγάλη περιοχή της γειτονιάς του Σταδίου ο Καραϊσκάκης δέχτηκε τη θανάσιμη σφαίρα. Εκεί, σήμερα, μικρά παιδιά ονειρεύονται να γίνουν ποδοσφαιριστές και θαυμάζουν τους ερυθρόλευκους ήρωες.

Το πιο κοντινό στον πόλεμο είναι ο αθλητισμός. Αλλά και το πιο κοντινό στην ειρήνη και την ομορφιά. Άνθρωποι που αγωνίζονται για τη νίκη. Κατά μόνας ή σε ομάδες. Ο τρόπος διαφέρει. Τα μέσα είναι ευγενή στον αθλητισμό ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε. Οι χώρες και τα εθνόσημα συνεχίζουν να υπάρχουν και να πρωτοστατούν σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου ή μπάσκετ, αλλά αλίμονο αν τα φάουλ είναι ύποπτα, αλίμονο αν η μύτη που ανοίγει είναι από μίσος και όχι από ζήλο.

Ό,τι έχει πάθος με κατέχει. Το ποδόσφαιρο είναι η ύψιστη μορφή αθωότητας. Ό, τι είναι αθώο μια φορά είναι για πάντα. Η Καραϊσκάκενα συνθέτει την ιδανική ενδεκάδα, μιας αθώας εποχής, της οποίας οι θιασώτες εξαφανίζονται. Οι τελευταίοι είναι οι παππούδες και οι πατεράδες μας. Κάποιοι έζησαν μαζί τους, κάποιοι άλλοι, όπως ο Καραϊσκάκης, όχι. Χωρίς πατέρα.

Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις τη φράση του Οδυσσέα Ελύτη «Το παν είναι η ρότα σου κόντρα στην κοινωνία ετούτη»;

«Όποιος σαν πέστροφα αντίθετα στον ρεύμα κολυμπάει, τον αγκιστρώνουν.

Είναι χαμένος από ταίρι».

Αυτό σκέφτομαι και έτσι έκλεινε ο μονόλογος της Ζαν Εμπιτέρν στο πρώτο μου έργο. Τις «Ερωμένες στον Καμβά».

Όποιος πάει αντίθετα με τους άλλους, στο τέλος κάνει τους άλλους να τον ακολουθήσουν. Αρκεί να επιμένει. Και να μένει πιστός στη ρότα και την αντίσταση.

Καμιά φορά οι άλλοι είμαστε εμείς οι ίδιοι.

Η Καραϊσκάκενα πήγαινε μια ζωή αντίθετα. Γι’ αυτό και συναντηθήκαμε. Γι’ αυτό και της χρωστάω την εξέλιξή μου. Μου έμαθε πως η χόρταση έρχεται απ’ την πείνα.

Και η πείνα έρχεται απ’ την ανάγκη να γευτείς τον κόσμο όλο.

Ποια είναι τα σχέδιά σου αυτόν τον καιρό;

Αυτή την περίοδο εκτός από την «Καραϊσκάκενα» στο Vault, έχω τη χαρά να συνεργάζομαι με πολύ αξιόλογους ανθρώπους, ωραίους ανθρώπους του θεάτρου και της μουσικής. Είναι μία ιδιαίτερα παραγωγική και δημιουργική περίοδος για μένα.

24 και 25 Οκτωβρίου θα παρουσιαστεί στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά η μουσικοθεατρική παράσταση «Σοφία», ένα πρωτότυπο αφιέρωμα στη θρυλική Σοφία Βέμπο σε δικό μου κείμενο και σκηνοθεσία, μουσική διεύθυνση Γιώργου Γαλάνη με τον Άκη Σακελλαρίου και τη Μαρίτα Παπαρίζου επί σκηνής. Ορχήστρα η Ελληνική Συμφωνιέτα (Sinfonietta Hellenica).

26 Νοεμβρίου έχουμε την πρεμιέρα του πρώτου μου παιδικού θεατρικού έργου «Ελαφονταίν, ο Αίσωπος αλλιώς» στο Αμφιθέατρο της Τεχνόπολης στο Γκάζι σε σκηνοθεσία Γιώργου Σουλεϊμάν, μουσική Θέμη Καραμουρατίδη και έναν θίασο νέων ταλαντούχων ηθοποιών. Παράλληλα, ξεκινά το «Ταξίδι με το Μουσικόπτερο», μία ευφάνταστη σκηνική σύμπραξη με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα Λουτρακίου για μικρούς και μεγάλους, με θέμα την Ιστορία της Μουσικής από την εποχή του Μότσαρτ έως και σήμερα, όπου υπογράφω το κείμενο και τη σκηνοθεσία. Τη Φιλαρμονική Ορχήστρα Λουτρακίου διευθύνει ο Πελοπίδας Μαυρόπουλος. Γράφω τους στίχους για τα τραγούδια του πάντα αινιγματικού «Βόυτσεκ» του Μπύχνερ που σκηνοθετεί ο Σταύρος Τσακίρης στο Θέατρο Πόλη με έναν θίασο εξαιρετικό και την Ηρώ στη σκηνή. Τη μουσική υπογράφει ο Μίνως Μάτσας, φίλος και καλός άγγελος στη ζωή μου. Ξεκινάω, επίσης, γυρίσματα για τη νέα ταινία του Κάρολου Ζωναρά.

Τέλος, είναι η εποχή που αρχίζει ξανά η διδασκαλία. Στο «The Outreach Project», στα Εργαστήρια του Πολυχώρου Vault και στην καινούρια Δραματική Σχολή «Ρίτσος».

Καλή μας χρονιά!

Πληροφορίες για την παράσταση: