Please enable JS

Τάσος Αντωνίου

Η ρότα σου στη ζωή δεν αρκεί να είναι μόνο κόντρα στην κοινωνία αλλά να διαγράφει μία πορεία προς μια νέα γη της επαγγελίας.

  1. Γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με το κείμενο του Ugo Betti, να συμμετέχεις στην διασκευή του και να παίξεις σε σκηνοθεσία της Francesca Minutoli;

Ο τίτλος του έργου του Ugo Betti «L’ aiuola bruciata» αποδίδεται για τις ανάγκες της παράστασης σε ελεύθερη μετάφραση ως «Καμένα λουλούδια στο παρτέρι». Το ανακάλυψε ο συνάδελφος Μιχάλης Καλιότσος μέσα από μια παλιότερη παρουσίασή του στην ελληνική σκηνή και τον ενθουσίασε. Απευθύνθηκε σε μένα και στους υπόλοιπους δύο συναδέλφους και μας μετέδωσε το όραμά του να το ανεβάσουμε.

Αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω στην διασκευή του έργου για τέσσερα άτομα. Στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε τα βαθύτερα νοήματα του έργου είχαμε την ανάγκη να καταφύγουμε στο πρωτότυπο. Έτσι, ζητήσαμε τη βοήθεια της Francesca Minutolli, που έχει αμιγώς ιταλική καταγωγή και ταυτόχρονα είναι ηθοποιός, σκηνοθέτρια και άνθρωπος του θεάτρου με ισχυρό καλλιτεχνικό κριτήριο. Με τη Francesca γνωριζόμαστε προσωπικά και συναναστρεφόμαστε κοινωνικά πολλά χρόνια. Δεν είχε τύχει, όμως, μέχρι τότε να συνεργαστούμε επαγγελματικά στο θέατρο. Αρχικά η βοήθειά της θα ήταν για την αποσαφήνιση κάποιων σημείων του έργου μέσα από την αντιπαραβολή της μετάφρασης στα ελληνικά με το πρωτότυπο στα ιταλικά. Ωστόσο, σύντομα αντιληφθήκαμε όλοι ότι ήταν το ιδανικό άτομο να αναλάβει τη σκηνοθεσία του έργου.

Αρχίσαμε τότε να δουλεύουμε οι δύο μας με μεγαλύτερη λεπτομέρεια πάνω στη διασκευή και τη μετάφραση πατώντας στα βήματα που είχαν ήδη προηγηθεί. Η απόδοση αυτού του ιδιαίτερα πολύπλοκου νοηματικά, πολυσήμαντου και βαθιά πολιτικού και φιλοσοφικού κειμένου σε μία διασκευή για τέσσερα άτομα και στην ελληνική γλώσσα αποδείχτηκε ένα επίπονο και δύσκολο εγχείρημα. Ήταν, όμως, και μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και δημιουργική διαδικασία που με χαρά θα επαναλάμβανα.

Με τη Francesca στο τιμόνι της σκηνοθεσίας πια όλοι νιώσαμε πιο ασφαλείς και πιο ελεύθεροι να εξερευνήσουμε το θεατρικό σύμπαν του συγγραφέα και να βουτήξουμε στο βαθιά νοήματά του.

  1. Οι άνθρωποι είναι αλαζόνες! Δεν αρκούνται στη σκέψη πως πρόοδος σημαίνει ότι πάλι θα πεθαίνεις, απλά πιο παχύς, πιο καθαρός και πιο καλοντυμένος!”….. Τι πιστεύεις ότι έχει να μας πει αυτή η φράση;

Το έργο του Betti, γραμμένο στα απόνερα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και με φόντο ένα ζοφερό, ψυχροπολεμικό τοπίο, αποπνέει μία αφοπλιστικά άγρια κυνικότητα και μία πικρή απαισιοδοξία για το μέλλον της ανθρωπότητας. Την ίδια στιγμή , όμως, επιτρέπει να διαφανεί μία ελάχιστη αχτίδα μιας σχεδόν ιδεαλιστικής ειλικρίνειας και ελπίδας. Η συγκεκριμένη φράση προέρχεται από τον Giovanni, έναν άνθρωπο πλήρως απογοητευμένο και ψυχικά ρημαγμένο. Έναν πρώην ηγέτη που η σκληρή πραγματικότητα της απώλειας του γιου του τον έφερε αντιμέτωπο με τις ανεπάρκειες και τα λάθη του και του συνέτριψε κάθε όραμα και κάθε πίστη στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Το μόνο σίγουρο, πλέον, για αυτόν είναι το αναπόφευκτο της φθοράς και του θανάτου. Για αυτόν η πρόοδος την ανθρωπότητας είναι εφικτή μόνο σε σχέση με τη καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης και όχι με τη βελτίωση του τρόπου ύπαρξης και συνύπαρξης των ανθρώπων. Το ανθρώπινο είδος δεν επιδέχεται καμία βελτίωση, όμως, οι άνθρωποι αδυνατούν να το αποδεχτούν αυτό και παλεύουν να επαληθεύσουν ότι αποτελούν ένα εκλεκτό είδος κάποιας αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Για αυτό τους χαρακτηρίζει ως αλαζόνες.

Ο Betti επιχειρεί να ψηλαφίσει μερικές πολύ άβολες και κυνικές αλήθειες για το ανθρώπινο είδος και τον σκοπό της ύπαρξής του. Την εποχή που γράφτηκε το έργο οι περισσότεροι άνθρωποι κολυμπούσαν στα νερά μίας απύθμενης απόγνωσης, παρόλη την γενική εικόνα της ζαχαρένιας, επίπλαστης ευτυχίας. Πολλοί φλέρταραν με την ιδέα της ματαιότητας της ύπαρξης και του αναπόφευκτης παρακμής και φθοράς της. Ο συγγραφέας θέτει ερωτήματα και ερωτηματικά σχετικά με το αν οι άνθρωποι είναι πραγματικά πλασμένοι να αγγίξουν ένα υψηλό επίπεδο ύπαρξης ή είναι, απλώς, ένας ακόμα κρίκος στην αέναη εναλλαγή των μορφών της δημιουργίας που προορίζεται να παρακμάσει και να εξαφανιστεί. Ένας βαθύς, υπαρξιακός προβληματισμός που πιστεύω ότι αγγίζει κάθε άνθρωπο και ιδιαίτερα σήμερα, σε αυτή τη θολή, απροσδιόριστη εποχή που ζούμε.

  1. Μίλησέ μας για το ρόλο σου.

Ο Tomaso είναι εκφραστής της απόλυτου αμοραλισμού και καιροσκοπισμού της πολιτικής, αλλά και εκπρόσωπος μίας κυνικής, φιλοσοφικής αντίληψης για τον κόσμο και τον λόγο ύπαρξης του. Εισβάλλει στον εύθραυστο, βαλτωμένο κόσμο του Giovanni και τον ανακινεί, προκειμένου να τον ενεργοποιήσει ξανά και να τον εμπλέξει στα πολιτικά παιχνίδια που σχεδιάζει. Αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως καθοριστικό καταλύτη προς την αναπόφευκτη εξέλιξη και έκβαση των γεγονότων. Καταφέρνει να αξιοποιεί δημιουργικά τις προβληματικές συνθήκες και να μετατρέπει το εμπόδιο σε πλεονέκτημα για την επίτευξη του σκοπού του. Ένας απόλυτος χειριστής των καταστάσεων και των ανθρώπων που δε διστάζει να μεταχειριστεί ανορθόδοξες μεθόδους προκειμένου να οδηγηθούν τα πράγματα εκεί που θεωρεί αναγκαίο.

Ο Betti επιλέγει να ακουστούν από το στόμα του Tomaso πολλές από τις πλέον απαισιόδοξες και μηδενιστικές σκέψεις που θέτουν τις βάσεις για τους προβληματισμούς που θίγει το έργο. Η προσωπικότητα και η ιδιοσυγκρασία του Tomaso εκπροσωπούν έναν σκοτεινό, υπολογιστικό κόσμο που αντιπαρατίθεται απέναντι στον πιο ανθρώπινο και συμπονετικό που εκπροσωπεί Rosario, ο φέρελπις νεαρός που φροντίζει τον απερχόμενο ηγέτη του οποίου τη θέση καλείται να αναλάβει ο Giovanni. Ο τελευταίος, που είναι και το βασικό πρόσωπο της ιστορίας, στέκεται ανάμεσα στους δύο αυτούς κόσμους.

Ως προς το παρελθόν του ρόλου το έργο δεν παρέχει επαρκή στοιχεία που να δικαιολογούν και να επαληθεύουν αυτή του τη στάση και συμπεριφορά. Συνεπώς, ήταν αρκετά δύσκολο να τεθούν τα θεμέλια των κινήτρων του και χρειάστηκε να επινοηθούν πρότερες συνθήκες και συμπλέγματα του ρόλου που να επιβεβαιώνονται μέσα από τις πράξεις του. Όπως και να έχει, η από σκηνής βουτιά σε μία τόσο μακιαβελική ψυχοσύνθεση και η σκηνική διάδραση της με τους υπόλοιπους πιο ιδεαλιστικούς ρόλους είναι ένα ταξίδι που απολαμβάνω σε κάθε παράσταση.

  1. Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις τη φράση του Οδυσσέα Ελύτη “Το παν είναι η ρότα σου κόντρα στην κοινωνία ετούτη ”;

Η φράση αυτή μοιάζει να εξιδανικεύει μία στάση ζωής, έναν μπούσουλα για τον τρόπο που μπορεί κανείς να πορευτεί στη ζωή του. Διαρκώς να αμφιβάλλει για τα πράγματα ως έχουν και να αμφισβητεί τις συνθήκες που του επιβάλλονται από την κοινωνία. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που υπερασπίζονται και υιοθετούν αυτόν τον τρόπο ζωής. Πράγματι το να πηγαίνεις ενάντια στις επιταγές μίας κοινωνίας που σε υποχρεώνει σε κάποιες νόρμες και σε περιορίζει σε αυστηρά πλαίσια είναι μία αξιέπαινη και θαρραλέα στάση. Κρύβει, όμως, μερικές παγίδες. Από τη μία η υποκειμενική αντίληψη για το τι επιτάσσει η κοινωνία μπορεί να θολώνει την κρίση και να επιτρέπει την αντίδραση ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν είναι αναγκαίο. Από την άλλη υπάρχει ο κίνδυνος να λειτουργεί κανείς συνεχώς υπονομευτικά απέναντι σε οποιαδήποτε συλλογική προσπάθεια προς μία κοινωνία καλύτερη. Η ρότα σου στη ζωή δεν αρκεί να είναι μόνο κόντρα στην κοινωνία αλλά χρειάζεται να διαγράφει μία πορεία προς μια νέα γη της επαγγελίας. Το προς τα πού πορεύεται κανείς είναι εξίσου σημαντικό με το από πού απομακρύνεται.

Στο έργο μας καθένας από τους ρόλους θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι πορεύεται κόντρα σε κάποια πτυχή της κοινωνίας. Ο Giovanni αποσύρεται από την πολιτική του σταδιοδρομία που του επιβάλλει τύπους, κανόνες και επώδυνες στρατηγικές. Η Luisa δυσκολεύεται να αποδεχτεί τα δεδομένα του χαμού του γιου της και διαρκώς τα αναμοχλεύει. Ο Tomaso διαγράφει μία υπόγεια πορεία που πριονίζει τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας που υπηρετεί. Και ο Rosario καταφέρνει να διασώζει την ψυχική καθαρότητα και την ανιδιοτελή καλοσύνη του μέσα σε έναν απάνθρωπο και διαβρωτικό κόσμο. Πόσο, όμως, διαφορετικές μεταξύ τους είναι αυτές οι κόντρα ρότες;

Πληροφορίες για την παράσταση:

https://artandpress.gr/%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%83%cf%84%cf%81%ce%ad%cf%86%ce%bf%cf%85%ce%bd-%cf%84%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%ce%bc%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%ce%bb%ce%bf%cf%85%ce%bb%ce%bf%cf%8d%ce%b4%ce%b9%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%bf/
Array