Τέτη Νικολοπούλου: “Η γενιά μου πρέπει να παλέψει για να αναστρέψει την κατηφόρα που έχει πάρει ο πλανήτης, μας βλέπω κουρασμένους & ανησυχώ.”

Μιλήστε μας για τη νέα σας δουλειά  “Δώρο”;

Η ιδέα της χορογραφίας ήρθε ως απόηχος της περυσινής μας δουλειάς, με τον τίτλο  Άπειροι, και ιδιαίτερα ενός ντουέτου που φτιάξαμε με τον Τίμο Ζέχα. Στο ντουέτο αυτό ερευνούσαμε τις κινητικές αλυσίδες και τις πιέσεις και αποσυμπιέσεις που δημιουργούνται από τα σώματα όταν συνδέονται και κινούνται μαζί. Εκεί λοιπόν που νομίζαμε ότι τερματίζαμε την κίνηση και έπρεπε να λύσουμε τη σύνδεσή μας, δίναμε χρόνο, μέναμε. Αυτή η «αναμονή» δημιουργούσε χώρο και τότε γινόταν κάτι μαγικό. Γινόμασταν ένα σώμα, οι κινήσεις ταξίδευαν μέσα μας και το ενιαίο σώμα έβρισκε λειτουργικές λύσεις που μας εξέπλητταν. Ένιωσα λοιπόν ότι αυτό το υλικό, τόσο ρεαλιστικά όσο και μεταφορικά, είχε νόημα και θα μπορούσε να είναι το κυρίως θέμα μιας παράστασης. Το να επιτρέψεις, δηλαδή, από τη δύσκολη σωματικά συνθήκη να δημιουργηθεί κάτι καινούργιο που θα σε φέρει- αν φυσικά δεν σε «διαλύσει», γιατί δεν είναι απεριόριστη η πίεση που μπορεί να αντέξει κανείς-,σε μεγαλύτερη παρουσία στη στιγμή και τελικά θα σε απελευθερώσει. Οπότε, θεωρώ ότι αυτή η «ανθεκτικότητα»- ικανότητα του σώματος να βρίσκει λύσεις- είναι και αυτή που μας επιτρέπει να βιώνουμε δημιουργικά τόσο τον εαυτό μας μετά από πιέσεις, όσο και τις σχέσεις. Η διαδικασία αυτή συνδέεται με την  επιστροφή μας πίσω, στην «πηγή», στο σώμα και την «ευφυΐα» του να διαχειρίζεται τις φυσικές δυνάμεις που του ασκούνται.

«Εύθραυστοι, ανθεκτικοί, άθραυστοι». Τι κρύβεται πίσω από την αυτήν την φράση;

Κρύβεται η φιλοσοφία της σύνδεσης σώματος-νου, της επαφής και των σχέσεων. Όταν αποδέχεται κανείς τις εμπειρίες γνωρίζοντας ότι μπορεί να δεχθεί βάρος και να το αντέξει και να βρει νέες ισορροπίες μέσα σε αυτές, τότε προσφέρει και δέχεται ένα «δώρο». Το να γνωρίζει κανείς το «δώρο» αυτό, την ανθρώπινη δηλαδή ικανότητα να επιτρέπει στο σώμα του να αναλαμβάνει δράση, να «παραλλάσει» το σχήμα του, να απορροφά τις πιέσεις, είτε μόνος είτε μέσα σε σχέσεις, είναι μοναδικό. Πόσο επιτρέπω, πόσο χώρο καταλαμβάνω εγώ και πόσο αντιστέκομαι ή αντέχω την πίεση που μου ασκείται; Πώς παραλλάσσονται τα σχήματα όταν κινούνται μαζί; Ρεαλιστικά πρώτα, σε επίπεδο σωμάτων, πόσο βάρος αφήνω, πώς διαχειρίζομαι τις φυσικές δυνάμεις μαζί με ένα άλλο σώμα, πώς στηρίζω και πόσα μπορώ να επιτρέψω για να επιβιώσω εντέλει μέσα στην σχέση; Πώς μπορώ δηλαδή να είμαι ταυτόχρονα ανθεκτικός αλλά και να μην χάσω την ευαισθησία μου και να μπορώ παράλληλα να «ακούω» τις προτάσεις του άλλου; Μεταφορικά, το ίδιο  συμβαίνει και στη ζωή. Είναι μια ερώτηση και ένα διαρκές ζύγισμα των ορίων, των ρίσκων, αυτών που επιτρέπεις να νιώσεις, της παρόρμησης κ.ά. Επίσης, για τους χορευτές η ευθραυστότητα ή η ευαλωτότητα είναι στοιχεία της ανθεκτικότητας και της δύναμης. Μόνο όσοι «παραλλάσσονται» και ελίσσονται επιβιώνουν. Οι άκαμπτοι σπάνε. Είναι και η φιλοσοφία του contact improvisation άλλωστε, πρακτική την οποία εξασκώ τα τελευταία χρόνια: το πώς μπορεί κανείς να είναι ευαίσθητος να ακούει τα ερεθίσματα που έρχονται από το άλλο σώμα και ταυτόχρονα να έχει τονικότητα και δύναμη ώστε να μπορεί να διαχειριστεί τις φυσικές δυνάμεις που ασκούνται στα δύο σώματα όταν κινούνται μαζί.

Aποδέχομαι τον άλλο και του δίνω τον εαυτό μου;

Νομίζω ότι το να εμπιστευτείς είναι το μεγαλύτερο στοίχημα. Δεν είναι εύκολο να διαχειριστείς τη σωματικότητα των άλλων και να δώσεις απλόχερα το πιο πολύτιμο σου αγαθό, το σώμα σου. Το να συνδεθείς με τον άλλον αποτελεί μια αμοιβαία συμφωνία που χρειάζεται μεγάλη γενναιοδωρία και από τους δύο. Παράλληλα χρειάζεται καθαρότητα και εκπαίδευση. Το άγγιγμα διαπερνά όλες τις στοιβάδες του σώματος. «Διαβάζεται» αμέσως και θέλει να είναι κανείς ακέραιος και συνδεδεμένος με τον πυρήνα του εαυτού του ώστε να αναγνωρίζει το ατελές και τις ελλείψεις του. Μέσα από αυτή τη διαδικασία μαθαίνει κανείς να αποδέχεται  τον εαυτό του, αρχικά, και μετά τον άλλον. Επίσης, χρειάζεται να διατηρεί κανείς τη νεανική του περιέργεια και την αγάπη του για μάθηση για να μπορεί να εξερευνά τις νέες κάθε φορά επιλογές που δημιουργούνται  όταν χορεύουν δύο άνθρωποι μαζί. Μεταφορικά, το ταξίδι που κάνει κανείς όταν χορεύει μαζί με τον άλλον είναι μια περιπέτεια, μια πρόκληση για νέες εμπειρίες και ποιότητες, μια εμπειρία επιβίωσης. Η πτώση μου, σε ένα ορειβατικό ατύχημα το 1998, με έμαθε ότι το σώμα προκειμένου να επιβιώσει διοχετεύει τις εντάσεις του σε άλλα σημεία και επανοργανώνεται. Λειτουργεί ως ενιαίο δίκτυο, «σκέφτεται σωματικά» και βρίσκει λύσεις. Αρκεί να το ακούει κανείς και να επιτρέπει να χαλαρώνει, να δημιουργεί εσωτερικούς χώρους ώστε να ρέει αυτή η «θάλασσα» που έχουμε μέσα μας.

Τι σημαίνει ο χορός για σας;

Ο χορός για εμένα είναι χώρος ξεκούρασης, γνώσης και εξέλιξης. Με μαθαίνει ένα σωρό πράγματα, μου δίνει λύσεις και με επιστρέφει σε μια ξεγνοιασιά που δεν υπάρχει σε άλλες εκφάνσεις της ζωής μου, πλέον. Όταν τα βρίσκω σκούρα μου κλείνει το μάτι και μου λέει να μην φοβάμαι. Και με έχει πιάσει πολλές φορές από τα μαλλιά και με έχει επαναφέρει στην «τάξη», στη χαρά της ζωής. Δηλαδή, ο χορός μου έχει προσφέρει ένα μεγάλο δώρο!

Ωστόσο, ο χορός μου έχει νόημα όταν προσεγγίζεται μέσα από τη σωματοποίηση. Μέσα δηλαδή από το υποκειμενικό βίωμα του χορευτή και τη σύνδεση σώματος -νου. Τότε  αποτελεί για εμένα μια επιστροφή πίσω στην «πηγή» και γίνεται μια φανταστική τέχνη που σου επιτρέπει να «σκέφτεσαι σωματικά». Αν όλοι χόρευαν και μάλιστα μέσα από πρακτικές όπως το contact improvisation ή άλλες somatics τεχνικές ο κόσμος θα ήταν καλύτερος. Θα ζούσαμε μια άλλη ζωή. Ο χορός επίσης είναι τέχνη καθαυτή με δικό της λεξιλόγιο και εργαλεία, έχει μεθοδολογία και χρειάζεται να προσεγγίζεται έτσι και όχι περιγράφοντας μια ιστορία με αφηγηματικούς όρους άλλων τεχνών. Κάθε σώμα είναι ένας «διαβιβαστής αισθήσεων», έλεγε ο Steve Paxton. Εφόσον, λοιπόν, οι αισθήσεις βιώνονται στο σώμα και έχουμε πλέον την τεχνογνωσία να κινηθούμε στον χώρο λειτουργικά, μέσα από συγκεκριμένη εκπαίδευση, πρέπει να την γνωρίσουμε και να χορεύουμε χωρίς ακκισμούς και περιττές εντάσεις. Χρειάζεται να γνωρίζουμε πώς να κινούμαστε λειτουργικά ώστε αβίαστα και φυσικά να συναντάμε την «πνευματικότητα του σώματος». Ο χορευτής, δεν είναι μια κινούμενη μάζα, αλλά μια οντότητα με ουσία και βάθος που όταν χορεύει δημιουργεί και συναντά νοήματα.  Γι αυτό και στις δουλειές μου όλοι οι συντελεστές συμπράττουν και συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία. Ο Τίμος Ζέχας είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο βαθιάς γνώσης του χορού για την Ελλάδα και ο άνθρωπος πίσω από την έρευνα της κίνησης, η Μαρία Φουντούλη αποτέλεσε έναν πραγματικό θησαυρό ως χορεύτρια και συνεργάτιδα και ο Αυγουστίνος Πότσιος έχει μια σπάνια καθαρότητα στην παρουσία και στον χορό του. Οι μουσικοί ανάλογα, υποστήριξαν τη διαδικασία, πρότειναν και συνεργάστηκαν άψογα, ενώ και οι υπόλοιποι συνεργάτες συμμετείχαν δημιουργικά και το αποτέλεσμα είναι μια συλλογική παράσταση. 

Τι σκέφτεσαι για την Ελλάδα του 2019;

Έχω ανάμεικτα συναισθήματα. Σκέφτομαι πολλά, λυπάμαι για πολλά, αλλά χαίρομαι και για τις αντοχές μας και τη δημιουργικότητά μας. Βλέπω αξιόλογους ανθρώπους να κουράζονται και να τα παρατούν αλλά βλέπω και μεγάλη δημιουργικότητα και ανθεκτικότητα, ειδικά στο πεδίο της τέχνης και της επιστήμης. Βλέπω επίσης ότι η γενιά μου, η οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην πρώτη γραμμή, πρέπει να παλέψει πολύ για να αναστρέψει την κατηφόρα που έχει πάρει όλος ο πλανήτης και μας βλέπω κουρασμένους και ανησυχώ. Ανησυχώ για την ποιότητα της ζωής των επόμενων γενεών.

Από την άλλη, εκεί που νομίζω ότι έχουμε πιάσει πάτο (από την πολεμική μηχανή που δουλεύει ακόμα, μέχρι τους ανθρώπους που φτύνουν στον δρόμο ή μιλούν υποτιμητικά στα παιδιά) βλέπω αλλαγές σε νοοτροπίες γενεών σε σχέση με τη διαφορετικότητα και την ελευθερία των επιλογών και εκπλήσσομαι ευχάριστα. Προσπαθώ να μη είμαι επικριτική και να συμμετέχω στον πολιτισμό μέσα από τη δουλειά μου. Δεν τα καταφέρνω πάντα, αλλά προσπαθώ. Επίσης, πιστεύω ότι για πολίτες της Ελλάδας, το 2019, μας αναλογεί πολύ μεγάλο βάρος σε επίπεδο οργάνωσης της ζωής μας. Κάποια πράγματα θα έπρεπε να τα έχουμε λύσει. Η Ελλάδα του 2019 είναι κουρασμένη αλλά ελαφρώς πιο αισιόδοξη και στον χορό υπάρχει εξέλιξη, γίνονται πράγματα.

Πληροφορίες για την παράσταση Δώρο ΕΔΩ