Τέτη Νικολοπούλου

Η ελευθερία τελικά αποκτά το σχήμα της καρδιάς…

Μίλησέ μας για την χορευτική σου παράσταση “ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ”.

Η παράσταση είναι μια από «μέσα προς τα έξω» προσέγγιση της εμπειρίας του χορού. Είναι ένα παιχνίδι με τα συστατικά της κίνησης που μας φέρνει στο εδώ και τώρα και μας πηγαίνει στην «πηγή», στο σημείο που ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί είμαστε με καθαρή πρόθεση και αντλούμε υλικό από αυτή.

Επίσης, φέτος έχει μια ιδιομορφία. Ξεκίνησε ανάποδα. Πρώτα δηλαδή έγινε το εργαστήρι μας με στόχο την εκπαίδευση χορευτών πάνω στις σωματοποιημένες πρακτικές, για δεύτερη συνεχή χρονιά, χωρίς να έχει τον στόχο παράστασης, και μετά αποφασίστηκε να γίνει η παράσταση με το υλικό που δημιουργήθηκε από αυτό. Αυτό συνέβη διότι ήταν τόσο απίθανες οι στιγμές που δημιουργούνταν από τις αντιδράσεις των χορευτών στις οδηγίες, οι οποίοι βίωναν τις διαδρομές της κίνησης πετυχαίνοντας καταπληκτικές συνδέσεις τόσο με τον εαυτό τους όσο και με τους άλλους, που νιώσαμε την ανάγκη να το κάνουμε παράσταση. Με τις οδηγίες του Τίμου Ζέχα από το Axis Syllabus, τη μέθοδο Feldenkrais, το fascia training και δικές μου από το contact improvisation οι χορευτές έκαναν συγκινητικά πράγματα και κάθε μάθημα ήτανε μια παράσταση από μόνη της, είχε για εμάς νόημα. Παράλληλα, ήθελα από καιρό να ασχοληθώ με τη διδακτορική μου διατριβή στη σωματοποιημένη της εκδοχή. Είχα τόσο πολύ υλικό, τόση έρευνα πάνω στη σωματοποιημένη φαινομενολογία και πώς το contact improvisation συνδέεται με αυτό το φιλοσοφικό ρεύμα, που κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι σε αυτό το εργαστήρι, στην κυριολεξία, κάνουμε ακριβώς αυτό. Οι συνεντεύξεις που είχα στα χέρια μου ξεκαθάρισαν το τοπίο του τι κάνουμε. Βιώνουμε την κίνηση, τον χώρο, τον χρόνο, συνδεόμαστε μέσα από τους συνδετικούς ιστούς, τα σώματά μας σκέφτονται ενώ κινούνται, γίνονται τα ίδια χορός. Και αποφάσισα ότι φέτος θα δείξουμε στο κοινό αυτό που βιώνουμε εμείς όταν χορεύουμε με αυτή την προσέγγιση.

Τι ιδιαίτερο έχει η παράσταση σας, ώστε να έρθει να την δει το κοινό;

Η παράσταση προτείνει μια άλλη προσέγγιση της ζωής μέσα από τον χορό και προσκαλούμε τους θεατές να τη διαπιστώσουν. Να δουν πώς μπορούν να συνδεθούν με τον εαυτό τους και τους άλλους μέσα από αυτή την καταπληκτική πρακτική, του contact improvisation. Η πρόταση της σωματοποίησης γενικότερα, αφορά όλους τους ανθρώπους με ή χωρίς χορευτική εμπειρία και με μόνη προϋπόθεση τη διάθεση να χαλαρώσουν, να χαρούν και να μοιραστούν την εμπειρία. Αυτό, δεν αφορά μόνο τη στιγμή αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι με τον καιρό αποκτάς εργαλεία να ανταπεξέλθεις στις πιέσεις της καθημερινότητάς και να διαπιστώσεις ότι το σώμα μπορεί να σε οδηγήσει σε αυτό που ο νους μπορεί και να μην μπορεί…

Οπότε, είμαστε σίγουροι ότι οι θεατές, όπως συνέβη και σε εμάς, θα αντλήσουν νόημα από την παράσταση και ίσως αποζητήσουν με τη σειρά τους αυτή τη νέα επαφή με το σώμα τους, την οποία διδάσκουμε 22 χρόνια τώρα.

Εξήγησέ μας τη φράση: Oι χορευτές αλλάζουμε, βιώνουμε ένα υπαρξιακό άνοιγμα, μια «αιώρηση εαυτού», ενώ μαζί μας «μετακινούνται» και οι αξίες μας”.

Στον αυτοσχεδιασμό και στο contact improvisation δεν έχεις προσδοκία. Ακολουθείς αυτό που συμβαίνει τη συγκεκριμένη στιγμή, προτείνεις, βρίσκεις λύσεις σε δύσκολες συνθήκες. Δεν έχει σημασία να κάνεις κάτι μεγαλεπήβολο, μπορεί η απλότητα εκείνη τη στιγμή να έχει περισσότερο νόημα. Και αυτό απλώνεται και στην υπόλοιπη ζωή σου. Μαθαίνεις να ακολουθείς τη ροή. Αυτό δεν σημαίνει ότι την ακολουθείς ανεξέλεγκτα, γιατί η ροή μπορεί κάποιες φορές να σε πάει στα βράχια. Χρειάζεται όμως να είσαι απόλυτα παρών ώστε να μπορείς να «ακούσεις» τη στιγμή, να νιώσεις αυτό που σε προκαλεί να δράσεις. Εκεί, χρειάζεται να πάρεις «σωματικές αποφάσεις» αλλά χωρίς αγωνία. Μπορεί να χρειαστεί να «χάσεις» και να κάνεις πίσω. Χρειάζεται να είσαι ανοιχτός, όπως στον διάλογο. Να ακούς και να μιλάς. Να μη μιλάς ακατάπαυστα, να ακούς τον άλλον. Στην κίνηση, μπορεί να είσαι σε άλλη ταχύτητα και να χρειάζεται να κόψεις ή να επιταχύνεις. Είναι δηλαδή η παρουσία και το πώς τοποθετείσαι στα πράγματα αυτό που βοηθά.

Όταν χορεύουμε, αφουγκραζόμαστε, συνδεόμαστε χάνουμε τον προσανατολισμό μας. Δεν υπάρχει κάτι άλλο να ακολουθήσουμε πέρα από το σώμα και αυτό που ζητάει. Τότε, αναπτύσσεται η εμπιστοσύνη στην ίδια τη διαδικασία αλλά ταυτόχρονα εγείρεται και η περιέργεια μας που είναι αυτή που μας δημιουργεί εγρήγορση και μας αναζωογονεί. Όλες οι αισθήσεις είναι ανοιχτές και αυτό μας δίνει πολλές επιλογές. Είναι σαν την ίδια τη ζωή.

Στη διάρκεια αυτής της σύνδεσης, βιώνουμε όντως ένα υπαρξιακό άνοιγμα, αιωρούμαστε ανάμεσα σε αισθήσεις και ποιότητες. Μαθαίνεις να δέχεσαι το διαφορετικό, να συνυπάρχεις, να μετακινείσαι, να αλλάζεις κι εσύ, να προσαρμόζεσαι. Να εξελίσσεσαι, να επαναπροσδιορίζεσαι

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει μια από τις χορεύτριες στην αρχική ομάδα του Steve Paxton, η Nita Little, στη συνέντευξη της στο διδακτορικό μου, «δεν θεωρούμε πιο σπουδαία τη σταθερότητα από την αβεβαιότητα, τη δύναμη από την ευθραυστότητα, τα αντικείμενα από τις σχέσεις». Αυτό είναι μια μετακίνηση αξιών.

Τι σχήμα, τι χρώμα, τι μορφές πιστεύεις ότι παίρνει η ελευθερία για σένα, μέσα από τον χορό;

Έχει όλες τις αποχρώσεις του ουρανού και αλλάζει συνεχώς σχήμα όπως τα σύννεφα. Μια γίνεται άλογο, μια σαύρα, μια το πρόσωπο ενός αγαπημένου. Και έχει ως δύναμη την γκάμα της δύναμης του νερού. Από μια σταγόνα βροχής που κυλάει σε ένα φύλλο μπορεί να γίνει τσουνάμι και να σαρώσει τα γύρω του. Και η αίσθηση γίνεται ακόμα πιο ελεύθερη όταν συναντάς τους άλλους. Όταν δυο σταγόνες ενώνονται και γίνονται μία, δυο παραπόταμοι συναντούνται και μπαίνουν σε κοινή ροή και εκεί, ανάλογα με τις επιλογές, μπορούν να μαλακώσουν και να γίνουν λίμνη ή να φουσκώσουν και να γίνουν χείμαρρος.

Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις τη φράση του Φρήντριχ Νίτσε “Πρέπει να είσαι ο εαυτός σου και όχι αυτός που θέλουν οι άλλοι”;

Με βρίσκει σύμφωνη φυσικά αλλά η αυτογνωσία δεν είναι κάτι απλό. Είναι η πιο δύσκολη διαδικασία και το προτζεκτ που μάλλον ασχολούμαστε ή χρειάζεται να ασχολούμαστε όλοι. Έχει πολύ πόνο να πατάς στα πόδια σου αλλά είναι ο μόνος δρόμος. Είναι ο δρόμος που είμαστε σχεδιασμένοι να ακολουθήσουμε αλλιώς χανόμαστε. Στον χορό και στην τέχνη γενικότερα αυτό προσπαθούμε να πετύχουμε. Να βιώσουμε αυτές τις χαραμάδες αλήθειας και να συνδεθούμε αρχικά με τον εαυτό μας και μετά με τους άλλους. Και αυτό χρειάζεται εκπαίδευση. Η σωματοποίηση, η σύνδεση σώματος-νου, η υποκειμενική εμπειρία της ζωής χρειάζεται μεγάλη πρακτική. Και φυσικά, επειδή όλα ξεκινούν από την παιδική ηλικία και από τις αποσπάσεις που βιώνουμε από αυτό που λέει η καρδιά μας κάθε φορά, χρειάζεται τουλάχιστον οι μεγαλύτεροι να αφήνουμε ελεύθερα τα παιδιά να ακολουθούν τις καρδιές τους. Χρειάζονται πλαίσια ασφαλείας και όρια μέσα στα οποία να μεγαλώνουν ελεύθερα και να μην τα μπλοκάρουμε με τα πολλά «μη και πρέπει». Χρειάζεται εμπιστοσύνη και διάθεση να μάθουμε από τους άλλους. Τα παιδιά μπορούν να μας μάθουν πολλά.

Τέλος, να πω ότι έμπνευση μου έδωσε και μια από τις ερμηνείες της λέξης ελεύθεροι: “παρά τό ἐλεύθειν ὅπου ἐρᾶ τίς”, δηλαδή “να πηγαίνει κάποιος εκεί όπου αγαπάει/επιθυμεί”». Είναι απίστευτο πώς η γλώσσα μας σωματοποιεί απόλυτα.

Η ελευθερία τελικά αποκτά το σχήμα της καρδιάς…

Πληροφορίες για την παράσταση: