Φίλιππος Ζαρφειάδης: “Η κλειτοριδεκτομή είναι δικό μας θέμα, όσο & η δολοφονία του Ζακ αφορά τους Γάλλους!”

«Το Αγκάθι της Ακακίας». Πώς προέκυψε ο τίτλος της παράστασης και τι έρχεται να δηλώσει;

Κάθε φορά που γράφω κάτι ο τίτλος του με παιδεύει αρκετά. Νομίζω ότι σε πολλούς συμβαίνει αυτό. Πιστεύω πως νιώθουμε ότι ο τίτλος είναι η βιτρίνα του έργου μας ή, αν θέλεις, η ταυτότητά του. Εγώ αυτό που θέλω από τον τίτλο του έργου είναι να έχει διπλό νόημα. Το κατάφερα με «το αγκάθι της
ακακίας». Το πρώτο νόημα έχει να κάνει με κάτι το πραγματικό, το οποίο το εξηγούμε κατά τη διάρκεια της παράστασης σε προβολή, οπότε δεν σου το αποκαλύπτω εδώ. Το δεύτερο νόημα του τίτλου έχει να κάνει με κάτι πιο ποιητικό, πιο αφηρημένο. Το «αγκάθι» είναι η πρακτική που πληγώνει και το «ακακία» ήθελα να το συσχετίσω με το α το στερητικό και την κακία. Δεν αντιμετωπίζω τους ανθρώπους αυτούς ως κακούς, βάρβαρους, απολίτιστους, αλλά ως ανθρώπους εγκλωβισμένους σε ένα φαύλο κύκλο.

Συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιός. Πώς ισορροπείτε ανάμεσα σ’ αυτούς τους τρεις ρόλους και ποιος από όλους αποτελεί για εσάς την μεγαλύτερη πρόσκληση;

Η ισορροπία είναι τρομακτικά δύσκολη, για να μη σου πω ότι είναι ακατόρθωτη. Όταν αναλαμβάνεις τόσο σημαντικούς και απαιτητικούς ρόλους για το θέατρο, γνωρίζεις ευθύς εξαρχής πως κάτι-κάπου θα χάσεις. Εγώ προσωπικά θεωρώ πως έχασα στην υποκριτική, γιατί στις πρόβες η μεγαλύτερή μου ενέργεια δόθηκε εκ των πραγμάτων στη σκηνοθεσία. Να φανταστείς ότι δεν είχα καν βοηθό σκηνοθέτη, οπότε τα πράγματα ήταν πολύ άγρια. Στην επόμενή μου παράσταση που ετοιμάζουμε σίγουρα θα υπάρχει. Πρόκληση για μένα ήταν η σκηνοθεσία. Πρώτη φορά έπρεπε να ασχοληθώ με
τους ηθοποιούς, τα φώτα, το στήσιμο, τα σκηνικά, τον ρυθμό όλης της παράστασης. Η σκηνοθεσία έχει όμως κάτι το γενναιόδωρο και το ανακάλυψα σε αυτή την παράσταση. Αν δεν είναι καλός ο Θωμάς ή τα κορίτσια, με στεναχωρεί και κατά κάποιο τρόπο χρεώνομαι για αυτό. Όταν δεν είμαι πάνω
στη σκηνή, είμαι από πίσω και βλέπω, παρακολουθώ, δεν προετοιμάζομαι για την επόμενη μου σκηνή.

Γιατί η κλειτοριδεκτομή είναι- ή θα έπρεπε να είναι-και δικό μας θέμα;

Αυτή την ερώτηση μου την έκαναν οι φίλοι μου, όταν τους έλεγα για το θέμα της παράστασης, όταν πρωτοξεκίνησα. Η κλειτοριδεκτομή δεν είναι τοπικό θέμα, έχει παγκοσμιοποιηθεί ούτως ή άλλως με τη μετανάστευση των ανθρώπων αυτών από τις χώρες όπου πραγματοποιείται σε χώρες της
Ευρώπης, της Αμερικής. Αλλά ακόμα και αν γινόταν σε μία μόνο χώρα της Αφρικής, η κλειτοριδεκτομή είναι και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα πανανθρώπινο θέμα. Μαθαίνεις ότι ένα κορίτσι ηλικίας τεσσάρων-πέντε χρόνων έχει υποστεί κλειτοριδεκτομή και ρωτάς αν είναι το κορίτσι μαύρο, αν
γεννήθηκε από μουσουλμάνους γονείς; Η κλειτοριδεκτομή είναι δικό μας θέμα, όσο η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου αφορά τους Γάλλους, όσο η δολοφονία του Βαγγέλη Γιακουμάκη αφορά έναν Ιρανό ή έναν Αυστραλό.

Τι θεωρείτε πως διαιωνίζει αυτή τη φρικτή πρακτική: μια άκαμπτη εθιμοτυπία ή η συνολική αδιαφορία από την πλευρά της Δύσης;

Η Δύση είναι μία νοητική κατασκευή, όπως άλλωστε και η Ανατολή. Ένα εξαιρετικό βιβλίο πάνω στο θέμα αυτό για τις απεικονίσεις του εξωτικού, του διαφορετικού, του άλλου είναι «Ο Οριενταλισμός» του Έντουαρντ Σαιντ. Δεν πιστεύω ότι μας δίνει κανείς το δικαίωμα να μιλάμε για αυτούς τους
ανθρώπους ή εξ ονόματος αυτών, αλλά άλλο όμως είναι να έχεις άποψη για τη μαντίλα και αν αυτό συνιστά καταπίεση της γυναίκας και άλλο να μιλάς για την κλειτοριδεκτομή. Η κλειτοριδεκτομή είναι ακρωτηριασμός ενός μικρού κοριτσιού, ξεπερνά την παράδοση και την κουλτούρα. Νομίζω πως οι
πολιτισμένοι της Δύσης θέλουν να δείχνουν φιλανθρωπία και να αποστρέφονται το διαφορετικό, ξεχνώντας την αποικιοκρατία, τη δουλοπαροικία, τις υπερπόντιες μεταναστεύσεις, το ολοκαύτωμα του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου.

Κατά τη διαδικασία της έρευνας, τι ήταν αυτό που σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση;

Με εντυπωσίασαν οι αριθμοί, με εντυπωσίασε το ότι η πρακτική αυτή αφορά το σήμερα, ότι είναι μία πραγματικότητα που συμβαίνει σήμερα κι όχι στο μακρινό παρελθόν. Η έρευνα είναι μαραθώνιος, δεν γίνεται μια κι έξω. Ακόμα διαβάζω, ψάχνω, αναρωτιέμαι. Πέφτουν στα χέρια μου κείμενα και λέω: «Για δες, ούτε που είχα σκεφτεί αυτή την εκδοχή, αυτή την πτυχή!».

Τι εύχεστε να πάρει ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση;

Δεν θέλω να περάσω κανένα μήνυμα, αν αυτό εννοείς. Μιλήσαμε για κάτι που μας πλήγωνε και μέσω της τέχνης, είμαστε τυχεροί που μπορέσαμε να το εκφράσουμε. Είναι άλλο όμως να είσαι ο δημιουργός κι άλλο να είσαι ο αποδέκτης! Ο ηθοποιός σκέφτεται, ερευνά, ψάχνει, διερωτάται και μετά ορμάει στη σκηνή και αφήνει το συναίσθημά του να την κατακλύσει. Ο θεατής ακολουθεί την αντίστροφη πορεία. Γεμίζει συναισθήματα με τα δρώμενα και, αφού φύγει από το θέατρο, αρχίζει και διερωτάται, ψάχνει, αποκωδικοποιεί αυτό που είδε.

Πληροφορίες για την παράσταση  Το αγκάθι της ακακίας: Μια παράσταση-καταγγελία εμπνευσμένη από αληθινές ιστορίες κλειτοριδεκτομής στο Θέατρο Άβατον ΕΔΩ