Τάσος Ράτζος

Μία μεγάλη ανάγκη να παραμείνει ζωντανό το θέατρο & να συνεχίσουμε να δίνουμε πνευματική τροφή στα νέα παιδιά ήταν αυτή που γέννησε το μικρό Βορρά.

Ποιος ήταν ο πυρήνας της ιδέας πίσω από τη δημιουργία του «Μικρού Βορρά» το 2012;

Είμαστε στην καρδιά της οικονομικής κρίσης η Ελλάδα είναι στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και οτιδήποτε έχει να κάνει με τον πολιτισμό παραμερίζεται γιατί η σκέψη όλων είναι στην επιβίωση. Η ιδέα ότι τα παιδιά μας δεν θα βλέπουν πια θέατρο ήταν για μένα σοκαριστική. Και αποφάσισα να αφιερώσω όλες μου τις δυνάμεις για να ανατρέψω αυτή την σκληρή πραγματικότητα. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκε μια κολεκτίβα καλλιτεχνών με το όνομα «Μικρός Βορράς» η οποία έκανε στην άκρη τον θεατρικό επιχειρηματία, τον θεατρικό παραγωγό και τον θεατρώνη, έτσι ώστε με ένα μικρό αντίτιμο από τον κάθε μαθητή να μπορεί μία πολύ δουλεμένη και καλοκουρδισμένη παράσταση να παίζεται μέσα στα σχολεία. Έτσι τα παιδιά γλύτωναν το επιπλέον ποσό για τα λεωφορεία και επίσης το εισιτήριο για να πληρωθεί η θεατρική αίθουσα. Πληρωνόταν μόνο οι καλλιτέχνες. Μία μεγάλη ανάγκη λοιπόν να παραμείνει ζωντανό το θέατρο και να συνεχίσουμε να δίνουμε πνευματική τροφή στα νέα παιδιά ήταν αυτή που γέννησε το μικρό Βορρά.

Η εκπαιδευτική διάσταση είναι εμφανής στη δουλειά σας. Πόσο βασικός στόχος είναι να συνδυάσετε την τέχνη με τη μάθηση;

Δεν είναι στόχος μας να συνδυάσουμε την τέχνη με την μάθηση, στόχος μας είναι να είμαστε χρήσιμοι. Και για να είσαι πραγματικά χρήσιμος πρέπει να αφουγκραστείς τις βαθύτερες ανάγκες του θεατή σου. Όταν λοιπόν κάνουμε θέατρο για παιδιά ο στόχος μας είναι να δώσουμε πολύτιμους πνευματικούς και ψυχικούς σπόρους στις τρυφερές αυτές ηλικίες και είμαστε σίγουροι ότι κάποιες στιγμές αυτοί οι σπόροι θα ανθίσουν. Θα γίνουν δέντρα ολόκληρα. Γι’ αυτό λοιπόν πάντα καταπιανόμαστε με μεγάλα και σπουδαία κείμενα. Και οι σπουδαίοι ποιητές πάνω απ’ όλα είναι χρήσιμοι όχι μόνο γιατί προσφέρουν την τέρψη της ποιητικής τους τέχνης αλλά και γιατί έχουν μια βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο και θέλουν μέσα από την τέχνη τους να μοιραστούν την εμπειρία της ζωής τους. Αυτό κάνουμε κι εμείς ακουμπάμε σ΄ αυτά τα μεγάλα κείμενα και προτείνουμε δρόμους αφήνοντας πάντα χώρο στα παιδιά να επιλέγουν τις δικές τους διαδρομές.

Τι πιστεύετε ότι έχει να πει στα παιδιά η Ελένη του Ευριπίδη;

Ο πρώτος στόχος του Μικρού Βορρά είναι να προσπαθήσουμε να συμφιλιώσουμε τους μαθητές με το θεατρικό κείμενο της Ελένης. Υπάρχει ένα παράδοξο: ότι ενώ πρόκειται για θεατρικό έργο καλούνται να το διδάξουν στους μαθητές οι φιλόλογοι. Είναι σα να πονάει το μάτι σου και να πηγαίνεις στον ουρολόγο. Οπότε εμείς πρώτα και κύρια παρουσιάζουμε με έναν πολύ σύγχρονο τρόπο αυτό το θεατρικό έργο και το πρώτο που συμβαίνει είναι ό,τι, επιτέλους οι μαθητές καταλαβαίνουν τι είναι αυτό που διδάσκονται και τους ενδιαφέρει πραγματικά! Αυτό λοιπόν είναι το σημαντικότερο που κάνει ο θίασος που παρουσιάζει την Ελένη. Εμφυσά στους μαθητές την αγάπη και την εκτίμηση για το κείμενο. Αν μιλήσουμε για το ίδιο το έργο, έχει ένα εξαιρετικό χιούμορ γιατί είναι «ιλαροτραγωδία», πολύ νεανικό, πολύ φρέσκο και παράλληλα βάζει πολύ μεγάλα θέματα όταν παραδείγματος χάρη η Ελένη, η πιο όμορφη γυναίκα του κόσμου, φωνάζει:

-Θέλω να σταματήσετε να με βλέπετε όλοι σαν «τρόπαιο» σαν «λάφυρο» είμαι άνθρωπος και έχω ανάγκη να με αγαπήσουν και να αγαπήσω και εγώ.

Αυτά όλα δεν χρειάζονται ούτε επεξηγήσεις ούτε αναλύσεις τα αντιλαμβάνονται κατευθείαν όλοι. Κι αυτό που επίσης νιώθω την ανάγκη να πω είναι ότι όλες οι τραγωδίες απευθύνονται και σε ένα «ασυνείδητο» το οποίο ξυπνά μόνο όταν παρακολουθείς την παράσταση. Και η πλήρωση του ασυνείδητου αυτού χώρου, είναι μια πηγή ψυχικής ανάτασης που πολλές φορές μας εκφράζουν οι μαθητές που παρακολουθούν την παράσταση μας.

Με ποιο σκεπτικό ανεβάσατε τη Οδύσσεια του Ομήρου;

Ο Οδυσσέας είναι ο παιδικός μου ήρωας. Το ξύπνιο του μυαλό, ο τρόπος που έδινε λύσεις στα πιο δύσκολα προβλήματα, η περιέργεια του, η αγάπη του για το ταξίδι και πάνω απ’ όλα η στοχοπροσήλωσή του είναι αυτά που με μαγεύουν πάντα. Αυτό λοιπόν που θέλω να μοιραστώ με τους ανθρώπους που έρχονται να παρακολουθήσουν την παράσταση, είναι ότι ο Οδυσσέας είναι άνθρωπος που κάνει κι αυτός λάθη είναι όμως ήρωας γιατί βάζει πάνω απ’ όλα την αγάπη για το σπίτι, για την οικογένειά του, για τους αγαπημένους του. Προσπαθώ με κάποιον τρόπο μέσα από την παράσταση να τους πω ότι ήρωας δεν είναι αυτός που παλεύει με τα τέρατα αλλά αυτός που στις πιο μεγάλες δυσκολίες κρατάει το αξιακό του σύστημα αμετακίνητο. Αυτός που στα μεγάλα δεινά στέκεται ακλόνητος. Αυτός που έχει συνείδηση τι σημαίνει είμαι καπετάνιος και είμαι υπεύθυνος για το πλήρωμά μου.

Πώς ανταποκρίνονται οι νέοι θεατές σε παραστάσεις όπως το Teen Talk Bullying;

Αποκαλυπτικά. Δεν χορταίνω να βλέπω και τα ξαναβλέπω αυτή την παράσταση. Γιατί κάθε μέρα είναι διαφορετική. Και είναι διαφορετική γιατί τα δύο τρίτα της παράστασης δημιουργούνται ζωντανά από τους ίδιους τους θεατές.

Στην παράσταση παρακολουθούμε μία ομάδα νέων ανθρώπων που δεν είναι άλλοι από τους θεατές οι οποίοι προσπαθούν μέσα σε μία συνθήκη προσομοίωσης να σπάσουν έναν ιδιαίτερα σύνθετο κύκλο βίας που συμβαίνει μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Άσχετα αν αυτό το πετυχαίνει αυτή η ομάδα ή όχι, από μόνη της αυτή η προσπάθεια η θέληση και η αποφασιστικότητα που δείχνουν τα νέα παιδιά είναι τρομερά συγκινητική. Και κάθε φορά που τελειώνει αυτή η παράσταση σκέφτομαι: υπάρχει ελπίδα.

Γιατί αποφασίσατε φέτος να κατεβείτε με τρεις παραστάσεις στην Αθήνα;

Μετά από 14 χρόνια αφοσίωσης στο θέατρο για παιδιά και για νέους και μετά από τις άπειρες ώρες που έχουμε περάσει μέσα στις σχολικές αίθουσες και επίσης μετά από τις εξαιρετικές συζητήσεις που έχουμε κάνει με εκπαιδευτικούς, με θεατροπαιδαγωγούς, με γονείς και με συλλόγους, αποφασίσαμε όλη αυτή την εμπειρία και τη γνώση, να μην την κρατήσουμε μόνο για την Βόρεια Ελλάδα αλλά να την προσφέρουμε με γενναιοδωρία και στο κοινό της Αθήνας. Γιατί και στην Αθήνα υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κενό στο θέατρο που αφορά τους νέους και τους εφήβους. Δημιουργούμε λοιπόν στο θέατρο ΝΟΥΣ μια εφηβική σκηνή με εναλλασσόμενο ρεπερτόριο που όμοια της δεν υπάρχει στην Αθήνα. Και κάπως μέσα μας βαθιά πιστεύουμε ότι όταν έχεις να πεις κάτι πολύ σημαντικό ο κόσμος θα σταθεί για να σ’ ακούσει.

Πληροφορίες για τις παραστάσεις του Τάσου Ράτζου: