Aθανασία Κανελλοπούλου: «Η ελευθερία δεν είναι φτιαγμένη από προνόμια, είναι φτιαγμένη κυρίως από χρέος»

Επιμέλεια συνέντευξης Φένια Αποστόλου

Μιλήστε μας για τη νέα σας δουλειά με τίτλο ”Exodus”.Ποιοι είναι οι άξονες του έργου και ποια η αφετηρία της έμπνευσής σας;

Κύρια έμπνευση του έργου στάθηκε το βιβλίο του László Krasznahorkai «Η μελαγχολία της αντίστασης», ένα βιβλίο σκοτεινό, όμως αινιγματικά όμορφο, μια διαμαρτυρία ενάντια στη βία που ενυπάρχει -όχι μόνο στις κοινωνίες μας- αλλά και στον καθένα προσωπικά, καθώς και ένας στοχασμός πάνω στη ‘’μηδαμινότητα που συνιστά η ύπαρξή μας’’. Το βιβλίο με προβλημάτισε βαθιά και με έκανε να αναρωτηθώ ποια είναι η δική μας τοποθέτηση- και κατ’ επέκταση η δική μου-  απέναντι στον τρόπο με τον οποίο συνυπάρχουμε στις κοινωνίες μας,  ποιες είναι οι δικές μας ευθύνες και αν μπορούμε να αλλάξουμε κάτι˙ αν η αλλαγή είναι εφικτή μέσα σ’ έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η δίψα για εξουσία, η έλλειψη επικοινωνίας και ο άγριος ανταγωνισμός. Με άλλα λόγια, πώς μπορεί το ανθρώπινο σώμα να αντισταθεί ενάντια στον παραλογισμό της σύγχρονης ζωής.

-Μας έχετε συνηθίσει, ως επί το πλείστον, σε σόλο παραστάσεις που αναδεικνύουν την προσωπική σας κίνηση και τη δυνατή σκηνική σας περσόνα. Ποιες είναι οι διαφορές μιας solo performance και μιας δουλειάς συνόλου στον χορό;

Υπάρχει εντελώς άλλη δυναμική στις ομαδικές δουλειές. Προσωπικά, απολαμβάνω πολύ τη συνύπαρξη και την επικοινωνία με άλλους συνεργάτες, τις διαφορετικές μορφές Τέχνης που μπορούν να βρουν ένα κοινό έδαφος, την όσμωση που  δημιουργείται σε μια ομάδα. Δεν αισθάνομαι μοναξιά, και αν ακόμα υπάρχουν τέτοιες στιγμές, αυτές είναι παροδικές. Οι σόλο παραστάσεις αποτελούν μοναχικά ταξίδια, δίνοντας βέβαια μια τελείως διαφορετική οπτική. Δεν μπορώ να πω πάντως ποια διαδικασία απολαμβάνω πιο πολύ. Η κάθε μια είναι τόσο ξεχωριστή από μόνη της.

-Τι σημαίνει αντίσταση για σας και τι περιθώρια έχει ο σύγχρονος άνθρωπος να αντισταθεί σε όλα αυτά που απειλούν την εσωτερική του ισορροπία και κατ’ επέκταση την πρόοδό του;

Αντιστέκομαι ενάντια στην απομάγευση της ζωής, στην προδοσία του έρωτα, στη μικρότητα που μας περιβάλλει καθημερινά, στις απογοητεύσεις που μας αποθαρρύνουν, στη ματαιοδοξία του τόσο σύντομου βίου μας.  Ίσως έχουμε δώσει πολύ μεγάλες διαστάσεις στην έννοια ‘’αντίσταση’’, θεωρώ ότι είναι κάτι πιο μικρό, πιο κοντά στις ανθρώπινες διαστάσεις, κάτι σαν ένα ‘’θαύμα’’ που περιμένουμε με λαχτάρα να συμβεί. Και είναι αυτό που πολλές φορές συμβαίνει χωρίς καν να το αντιληφθούμε, όπως ένα καθαρό βλέμμα στον συνάνθρωπό μας ή ένα όμορφο χαμόγελο.

-Οι χορευτές σας, στο trailer του έργου, με ζηλευτή πλαστικότητα, δυναμισμό και συνεχόμενη ροή, φαίνονται να εκτονώνουν μια εγκλωβισμένη ενέργεια που θα μπορούσε να ”μεταφραστεί” σε θυμό.Τι σας θυμώνει στην Ελλάδα του σήμερα;

Επέστρεψα στην Ελλάδα, το 2015, μετά από 18 συναπτά έτη διαμονής μου στο εξωτερικό, εν μέσω μιας κρίσης που είχε διαλύσει και συνεχίζει ακόμα να διαλύει τον κοινωνικό ιστό. Τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ, και παρόλο που δεν θα έπρεπε να είμαι απαισιόδοξη, ανησυχώ πολύ. Η καθημερινότητά μας έχει γίνει πολύ σκληρή, σχεδόν τείνει να εκλείψουν η ευγένεια και ο σεβασμός, δυο αξίες πολύ βασικές για το ανθρώπινο είδος. Αισθάνομαι ότι δεν μπορούμε πια να βυθιστούμε στις σχέσεις μας, και αν αυτό δεν μπορεί να συμβεί, αν δεν μπορούμε να αναφερθούμε σε μια αξία κοινή που να αναγνωρίζεται στον καθένα από εμάς, τότε θα γίνουμε μια κοινωνία μοναχικών όντων. Νομίζω ότι αυτό δεν αφορά την κατάσταση μόνο στην Ελλάδα, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Οι κοινωνίες μας επιδίδονται σε ένα τρελό τεχνολογικό κρεσέντο, βιώνουν βασικές ελλείψεις στην επικοινωνία με αποτέλεσμα να χάνεται κάθε δυνατότητα διαλόγου και ανθρώπινης συνεννόησης.

-Έχετε έντονη διεθνή παρουσία και μεγάλη εργογραφία. Είχατε μια πρόσφατη συνεργασία με την ομάδα σύγχρονου χορού της Παλαιστίνης ”Sareyyet Ramallah”. Περιγράψτε μας αυτή την εμπειρία σας. Τι θέση έχει ο σύγχρονος χορός σε ένα τόσο συντηρητικό κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο;

Την πρώτη φορά που επισκέφτηκα την Παλαιστίνη το 2013, για να παρουσιάσω μια σόλο δουλειά μου στο Φεστιβάλ της Ραμάλα, μου έγινε πιο σαφής από ποτέ η προβολή και στήριξη της Τέχνης, ιδιαίτερα σε περιοχές, όπου η βία, οι πολεμικές συγκρούσεις και η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι καθημερινή τακτική. Συνειδητοποίησα ότι δίπλα μας υπάρχουν λαοί που αγωνίζονται για βασικές ανθρώπινες ανάγκες, και μολονότι ζουν σ’ ένα συνεχές καθεστώς απειλών, καταφέρνουν και δημιουργούν πυρήνες καλλιτεχνικής δημιουργίας και ανταλλαγής. Το πλαίσιο είναι σαφώς συντηρητικό, υπάρχει όμως μια μερίδα ανθρώπων που δημιουργεί και προσπαθεί να αλλάξει κάποιες βαθιά ριζωμένες, παγιωμένες καταστάσεις. Η εμπειρία ήταν πολύτιμη και αξέχαστη και χαίρομαι ιδιαιτέρως που το έργο Exodus θα έχει την ευκαιρία να ταξιδέψει και να παρουσιαστεί τον Απρίλιο του 2019, στο Φεστιβάλ της Ραμάλα. Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να επικοινωνούμε τα έργα μας πέρα από τα Τείχη και τις διαχωριστικές γραμμές.

-Το ”Exodus” είναι ένα επαναστατικό έργο, ενάντια στον παραλογισμό της εποχής μας και μια χορευτική διαμαρτυρία για όλα αυτά που μας συμβαίνουν;

Ναι, είναι μια απλή, χορευτική διαμαρτυρία για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, δίπλα μας, μέσα μας. Κατά τον Αλμπέρ Καμύ «η ελευθερία δεν είναι φτιαγμένη από προνόμια, είναι φτιαγμένη κυρίως από χρέος». Πλέον είναι επιτακτική ανάγκη να επανατοποθετήσουμε το αξιακό μας σύστημα, να βρούμε τη φωνή μας, να απλώσουμε το χέρι, να αποδεχτούμε την ανεπάρκειά μας. Όπως είχε πει ο Αργεντινός συγγραφέας Ernesto Sabato «αν δεν αφήσουμε να μας αγγίξει ό, τι μας περιβάλλει, δε θα μπορέσουμε να είμαστε αλληλέγγυοι με τίποτα και με κανέναν».

Οι φωτογραφίες είναι από τη Μελίνα Κούλια.

Πληροφορίες για την χορευτική παράσταση “Exodus” στο  Θέατρο «Ροές» ΕΔΩ