Γαϊδουροχώρα: Εκεί που οι άνθρωποι έχουν αισθήματα!

Επιμέλεια συνέντευξης και κειμένου: Μαρίας Αγγέλου – Κωνσταντίνου Παπακώστα.                                                              

«Tο σκληρόν αφέντη κάνε, από λύκο άνθρωπο κάνε!»

Άφησα πίσω μου τον κεντρικό οδικό άξονα της Λεωφόρου Λαυρίου στρίβοντας δεξιά….. Οδός Λήμνου…… Οδός Νικ. Θωμόπουλου….. Λεωφόρος Δημοσθένους και μπροστά μου ευδιάκριτη η κιτρινοπράσινη πινακίδα που με οδηγεί στον προορισμός μου …………..

«Στο λιβάδι ξεχασμένος

ένας γάιδαρος βοσκούσε·

τίποτ’ άλλο δε ζητούσε

ο καημένος……..

Αυτός ο στίχος του Ζαχαρία Παπαντωνίου μου έφτασε στην άκρη της γλώσσας μου, όταν φτάνοντας και περνώντας την είσοδο δεξιά μου αντίκρισα τα δύο πρώτα γλυκύτατα τετράποδα πλάσματα, καθόλου ξεχασμένα όπως λέει το ποίημα, να με καλωσορίζουν στο καταφύγιό τους εδώ στα χαμοβούνια του Υμηττού.

Ψυχή αυτού του εναλλακτικού χώρου ψυχαγωγίας, εκπαίδευσης και παράλληλα φύλακας άγγελος των συμπαθέστατων και τόσο υπομονετικών τετράποδων ο Δημήτρης και η Τατιάνα.

Εθελοντές και οι δύο στον Ελληνικό Σύλλογο Προστασίας Ιπποειδών, όπως με πληροφόρησε ο Δημήτρης, γνώρισαν κάποια στιγμή, έναν γλυκό, τρυφερό, παιχνιδιάρη και παράλληλα επικοινωνιακό γάιδαρο ο οποίος με τον δικό του μοναδικό τρόπο διεκδικούσε την επαφή, την προσοχή και τα χάδια των. Αυτό πραγματικά ήταν κάτι που τους τρέλανε και η αφορμή να ξεκινήσει μια ιδέα που πολύ σύντομα καταφέρνει να υλοποιηθεί.

Έτσι στήθηκε η Γαιδουροχώρα, ένας χώρος όπου παρέχετε προστασία και φροντίδα, σ΄ αυτό το τόσο, στις μέρες μας, παρεξηγημένο και παραγκωνισμένο είδος, ενώ παράλληλα να υπάρχει η δυνατότητα μέσω διαφόρων προγραμμάτων κάποιος και ιδιαίτερα τα νέα παιδιά να γνωρίσουν αυτό το ζώο και να μυηθούν στα μυστικά  και στη δική του κοινωνία.

Όταν η «Θέμις» είναι αόμματη

το στερνό βήμα πριν την εξαφάνιση πλησιάζει απειλητικά!

Eίκοσι χρονώ γομάρι, σήκωσα όλο το νταμάρι
κ’ έχτισα, στην εμπασιά του χωριού, την εκκλησιά……

….. έτσι κάνει την αναφορά του ο Κώστας Βάρναλης, για τα παραγκωνισμένα σήμερα τετράποδα, που στους καιρούς μας δεν χρειάζονται ως υποζύγια πλέον, δεν αναπαράγονται και ο πληθυσμός τους δεν ξεπερνά τα 12.000 άτομα περίπου σε όλη τη χώρα από 500.000 που ήταν το 1980.

Θα πρέπει βεβαίως να επισημανθεί ότι ο αριθμός 12.000 δεν αντιπροσωπεύει τον ακριβές σύνολο, δεδομένου ότι δηλωμένα είναι μόνο αυτά που δουλεύουν στα νησιά και όχι αυτά που αγκομαχώντας δουλεύουν ακόμα στα βουνά και στην υλοτομία.  

Μέχρι το 2012 στη νομοθεσία, που είναι τυφλή όπως άλλωστε και η θεά Θέμιδα, εγγράφονταν ως ζώο εργασίας, χωρίς κανένα δικαίωμα παρά μόνο την υποχρέωση εργασίας όπως συμβαίνει με όλα τα ιπποειδή.  Ο τελευταίος νόμος (του 2012) δίνει κάποια δικαιώματα επιτέλους στα οικόσιτα ζώα, συμβατά με τις διεθνείς συνθήκες που ορίζουν τις πέντε βασικές ελευθερίες. Ελευθερία από φόβο ,πόνο, αγωνία και παροχή τροφής και στέγης.

Όμως τι ειρωνεία!!!!!! Στα ιπποειδή, αυτό ακόμα είναι υπό αμφισβήτηση γιατί δεν θεωρούνται  οικόσιτα παρότι βρίσκεται και διαβιώνουν δίπλα στο σπίτι του ιδιοκτήτη των. Και φυσικά όταν παλιώσει το εργαλείο δεν είναι δυνατόν να το κρατάς και να το συντηρείς, όπως λέει η κοινή λογική και βέβαια σε οποιαδήποτε στιγμή, συμπληρώνει εάν χρειαστεί η κρίση του εκάστοτε δικαστικού λειτουργού.

….. K’ έλεα: όταν μιαν ημέρα παρασφίξουνε τα γέρα,                  
θα ξεκουραστώ κ’ εγώ, του θεού τ’ αβασταγό!

Όχι ξύλο! Φόρτωμα όχι! Θα μου δώσουνε μια κόχη,

λίγο πιόμα και σανό,σύνταξη τόσω χρονώ!……….

……. σκεφτόταν δουλεύοντας, όμως ο ιδιοκτήτης έχει διαφορετική γνώμη. Τα φουντάρει στη θάλασσα και κάποια στιγμή ο καιρός τα βγάζει σ΄ κάποιο νησί. Έτσι το κομμάτι γης που επιπλέει στο πέλαγος παίρνει το προσωνύμιο « Γαϊδουρονήσι »

……..Γέρασα κι ως δε φελούσα, κι αχαΐρευτος κυλούσα,
με πετάξανε μακριά,να με φάνε τα θεριά……..

Σήμερα στην Πάτμο και λιγότερο Σαντορίνη υπήρξαν δύο ξένες πρωτοβουλίες για γηροκομεία κάποιων ζώων. Αφορά περισσότερο τα γέρικα σκυλάκια αλλά μαζεύει και όσα  γαϊδουράκια τους πάνε εκεί.

Η Γαϊδουροχώρα στην αγκαλιά του Ελληνικού Κέντρου για το γαϊδούρι.

Το προσδόκιμο ζωής ενός γαϊδουριού, είναι γύρω στα 50 αλλά στα χωριά λόγω δουλειάς δεν το φτάνουν ποτέ.

Αυτό που λέει η επιστήμη σήμερα είναι ότι το ωφέλιμο φορτίο που μπορεί να κουβαλάει αυτό το ζώο και να δουλεύει δεν πρέπει να ξεπερνάει το ¼ του σωματικού του βάρους, δηλ. ένα ζώο 200kg δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 50 κιλά βάρος ωφέλιμου φορτίου.

Με βάση αυτό  το εγχείρημα υλοποιήσαμε κι ένα άλλο εγχείρημα πού ήταν η δημιουργία του Ελληνικού Κέντρου για το γαϊδούρι, παρακλάδι του οποίου είναι η Γαϊδουροχώρα. Το Κέντρο φροντίζει γαϊδουράκια για την ευζωία τους και τα δικαιώματα του σε όλη την Ελλάδα.

Όταν κάποιο ζώο λοιπόν, δεν λαμβάνει την κατάλληλη φροντίδα και περιποίηση και συντελείται Ποινική δίωξη μεσολαβούμε ώστε να αποκατασταθεί το δίκιο του ζώου. Έτσι η μεταφορά του γίνεται είτε σε κάποιο χώρο που τηρεί τις προϋποθέσεις περίθαλψης, είτε φτάνει εδώ στην μεσόγαια χώρα όπου βρίσκεται η Γαϊδουροχώρα.

…………στα χρόνια του κορονοιού…………

Μια ματιά στον γύρω χώρο και ένα μέτρημα των αξιολάτρευτων θηλαστικών μου δίνει την πληροφορία ότι φτάνουν το αριθμό των 17 ατόμων.

Το νούμερο αυτό προέκυψε μέσα από αυτή την ισχύουσα κατάσταση και θα παραμείνει έως ότου τα κακοποιημένα και όχι μόνο γαϊδουράκια αποκατασταθούν σωματικά και ψυχικά ώστε να μπορέσουν να πάνε σε άλλο σπίτι.

Όμως για να πάει κάπου αλλού, πρέπει και ο μελλοντικός ιδιοκτήτης να εκπαιδευτεί από τους ανθρώπους της Γαιδουροχώρας, έως ότου να εμπνεύσει εμπιστοσύνη. Πολλοί ήταν εκείνοι που τελικά δεν τα κατάφεραν.

Η Γαϊδουροχώρα φτιάχτηκε για σχολικές ομάδες. Τους καλούς μήνες ή τους βροχερούς ή τους πολύ κρύους έρχονται σχολικές τάξεις και παρακολουθούν πρόγραμμα ενημερωτικό, εκπαιδευτικό, ευαισθητοποίησης και γνωριμίας με το ζώο. Έτσι έχουν την δυνατότητα τα παιδιά να μαθαίνουν τα πάντα για τον γάιδαρο. Να μάθουν από πού και γιατί ήρθε, γιατί έχει μεγάλα αυτιά, τι τρώει, τι δεν τρώει. Να μπορέσουν να μάθουν όλα όσα τον αφορούν.

« Βέβαια φέτος την άνοιξη», με ενημερώνει ο Δημήτρης ο Στουπάκης, «δεν ήρθαν σχολεία». Και συνεχίζει « Μας τη σκάσανε. Για το Σεπτέμβρη υπήρχε το εξής οξύμωρο με την απόφαση του Υπουργείου, στην οποία αναφέρεται ότι επιτρέπονται κάποιες επισκέψεις εκπαιδευτικού χαρακτήρα αλλά ανά τμήμα 25 παιδιών. Πρέπει λοιπόν να νοικιάσουν ένα πούλμαν για να έρθουν. Το κόστος όμως για ένα πενηντάρι πούλμαν με 25 παιδιά θα είναι διπλό. Φυσικά το ίδιο ισχύει και για ομάδες και για ιδρύματα».

Με τα προγράμματα  επισκέψεων που κάνει η γαϊδουροχώρα, ειδικά με τα σχολεία, τα ζωάκια αρχίζουν πάλι να εμπιστεύονται τον άνθρωπο. Οι επισκέπτες  μαθαίνουν πώς να φέρονται σωστά και έτσι σιγά-σιγά  ζώα που κάποτε δεν ήταν δυνατόν να τα πλησιάσουν τώρα δέχονται χωρίς φόβο την επαφή και φυσικά την περιποίηση λες και είναι πιτσιρίκια.

…………Και την τύχη ευχαριστούσε, που δεν ήταν φορτωμένος……….

Μία ακόμα λειτουργία της Γαϊδουροχώρας είναι το  donkey treking. Με περίσσια φροντίδα τοποθετήστε ένα σακίδιο στην πλάτη των που περιέχει νερό, ζάχαρη, καφέ, μπισκοτάκια κλπ., ένα φόρτωμα δηλ. χωρίς βάρος και ξεκινούν για μια τρίωρη έως τετράωρη περίπου βόλτα στην εξοχή που πολλές φορές φτάνει μέχρι την κορυφή του βουνού, εκεί δίπλα στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία που εύκολα μπορείς να το διακρίνεις από το βαθύσκιωτο café που υπάρχει μέσα στον χώρο.

Καθ΄ όλη την διάρκεια της πεζοπορίας, άνθρωπος και όνος περπατούν μαζί. Η αντίληψή καθώς και η προσέγγιση που γίνεται, είναι ότι πρέπει οι επισκέπτες να γνωρίσουν το ζώο ίσος προς ίσον. Όταν κάθεσαι πάνω του είναι υποτακτικό.  «Αν είσαι μάγκας με την καλή έννοια, πρέπει να βρεις τον τρόπο να το κερδίσεις στο ίδιο ύψος με αυτό», μου λέει ο Δημήτρης με ένα μοναδικό και όλο σημασία μειδίαμα.

…………και τα ονόματα αυτών………….

Δον Πεπίτο, Ελβίρα & Μέλπω, Ευτυχία, Ισίδωρος, Κώτσος, Λεμονιά, Λιλή, Λουκία,

Μανού, Μαριάννα και Mπέντζαμιν, Πρωτέας, Τίγρης, Πέρσα

και η Καραμέλα που υιοθετήθηκε!

Ήθελε λίγο ακόμα πορεία προς την δύση ο ήλιος, για να μπορέσω να έχω το σωστό φως για την αποτύπωση εικόνων μέσω του φακού μου. Κάθισα στο μικρό cafe, το καθιστικό όπως προτιμάται εδώ να λέγεται, για λίγο, ενώ μπροστά μου σαν μια ζωγραφιά του Vincent van Gogh, απλώνονταν όλη η Γαιδουροχώρα, το αγρόκτημα που σου θυμίζει έντονα την ελληνική ύπαιθρο που έχουμε ξεχάσει με αυτές τις μοναδικές γήινες μυρωδιές και τους υπομονετικούς οικιστές της.

«Μπορεί κάποιος  να γίνει  ανάδοχος ενός γαϊδουριού για ένα διάστημα. Θα έρχεται να το φροντίζει όποτε μπορεί χτίζοντας παράλληλα μια σχέση με το ζώο», ήταν τα λόγια του Δημήτρη λίγο πριν κλείσουμε την κουβέντα μας.

«Ε, ναι λοιπόν γιατί όχι» μονολόγησα «και ακόμα να μην μπορώ να έρχομαι, θα έχω έτσι απλά βοηθήσει οικονομικά, το τεράστιο έργο που γίνεται εδώ».

Σηκώθηκα και κατευθύνθηκα προς το σημείο που βρίσκεται ο πάγκος με τα αναμνηστικά αντικείμενα, εκεί που λίγο πριν αποχωρήσω από τον τόσο όμορφο και γαλήνιο χώρο, η καταξιωμένη στον χώρο του θεάτρου και του θεάματος, Τατιάνα Παπαμόσχου, με αυτό το γνωστό μειλίχιο χαμόγελό της μου προσέφερε απλόχερα τον χρόνο της, δίνοντάς μου την ευκαιρία να ανακαλύψω μια από τις τόσες πτυχές του χαρακτήρα της.

Τι προτιμάς το θέατρο, την τηλεόραση ή τη Γαϊδουροχώρα ;

Αυτή τη στιγμή  προτεραιότητα έχει η γαϊδουροχώρα. Αυτό εδώ έχει μία μεγάλη σημασία μέσα μου. Ήταν κάτι που το ξεκαθάρισα ειδικά φέτος. Δουλεύοντας και βλέποντας τους ανθρώπους κατάλαβα ακριβώς ότι έχουμε την ίδια λογική.

Η σχέση μου με τον χώρο δεν είναι ακριβώς η ίδια τώρα πια. Χωρίς να θέλω να τα εγκαταλείψω τελείως τόσο την τηλεόραση όσο και θέατρο, θέλω πια να κρατάω μία επαφή αποκλειστικά για πράγματα που αξίζουν κατά πολύ τον κόπο. Σ΄ αυτά που δεν θα μπορούσα να πω όχι.

Μου αρέσει πάρα πολύ η δουλειά τόσο στο θέατρο όσο και στην τηλεόραση αλλά δεν είμαι διατεθειμένη να κυνηγάω το ένα μετά το άλλο τα πράγματα. Φυσικά αν εμφανιστεί κάτι που είναι αυτό που λες «αξίζει» τότε λες το ναι. Αλλά δεν θέλω να χαθώ από εδώ.

Πες μου Τατιάνα γιατί έχεις δώσει τόση αγάπη για την γαϊδουροχώρα ;

Η αγάπη υπήρχε από πολύ παλιά. Το πρώτο πράγμα που θυμάμαι ήταν να τρελαίνομαι ειδικά με τα άλογα και τα γαϊδούρια.

Από μικρό παιδί, χωρίς να ξέρω ακριβώς τι ήθελα και ποιο ήταν το όνειρό μου, αν μπορούσα να το περιγράψω τότε. θα ήταν να κάνω οτιδήποτε κοντά σε αυτά τα ζώα. Σκέψου ότι ο Κακογιάννης με πέτυχε στα 12 μου χρόνια, για να προκύψει ξαφνικά κάτι το οποίο φωτίζει μία άλλη πλευρά και η οποία επίσης με γοητεύει.

Δεν σταμάτησα ποτέ να έχω τρέλα με τα ζώα και πάντα έψαχνα πού θα βρω να κάνω ιππασία. Μετά κατάλαβα ότι αυτό δεν μου είναι αρκετό και τα πράγματα δεν είναι παντού καλά.

Στην πορεία ανακάλυψα τον Ελληνικό Σύλλογο Προστασίας Ιπποειδών, οπότε η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι πρέπει να πάω εκεί.  Και εκεί ξεκίνησε στην πράξη πλέον, η αγάπη αυτή να βρίσκει έδαφος και να μπορεί να υλοποιήσει πράγματα Εκεί τότε γνώρισα και το Δημήτρη  και προέκυψε η ιδέα για  τη Γαϊδουροχώρα. 

Φωτογράφιση: Μαρία Αγγέλου

Γαϊδουροχώρα – Χώρος ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης