O εικαστικός Kώστας Παπαγεωργίου & η συγγραφέας Ελένη Χατζή μιλούν για την “Σκόνη”.

Κώστα μίλησέ μας για την νέα σου δουλειά, η «Σκόνη» είναι μια πολυμορφική εγκατάσταση. Γιατί «πολυμορφική»;

Η εγκατάσταση περιέχει φωτογραφίες, videos, θεατρικά αποσπάσματα, μουσική, οπότε όλα αυτά έδεσαν με ένα τρόπο, σε ένα σύνολο και αποτέλεσαν ένα εικαστικό έργο.

Ελένη, γιατί ασχολήθηκες με αυτό και γιατί «Σκόνη»;

Είχα γράψει ένα θεατρικό έργο που λέγεται «Σκόνη», το έδωσα στον Κώστα να το διαβάσει και εκείνος βρήκε κάποιες σκηνές, αποσπάσματα που του άρεσαν και μέσα από αυτά σκέφτηκε φωτογραφίες και video art. Αυτές οι φωτογραφίες είναι σκηνοθετημένες είναι “mise en scene” που λένε οι Γάλλοι.Του άρεσε πολύ αυτή η ιδέα και η εγκατάσταση βασίστηκε πάνω στο δικό μουκείμενο που είναι εμπνευσμένο από μια αληθινή ιστορία, την ιστορία της Κάρολαϊν και του Γουίλ. Ήταν αγρότες από την Οκλαχόμα των Ηνωμένων Πολιτειών τη δεκαετία του 1930, την εποχή του λεγόμενου «Dust Bowl», όταν οι μεσοδυτικές και νότιες πολιτείες καλύφθηκαν από σκόνη και μετατράπηκαν σε μια απέραντη έρημο. Γι’ αυτό το ονόμασα «Σκόνη».

Κώστα, γιατί επέλεξες την Όλια Λαζαρίδου και τον Νίκο Ξυδάκη για την αφήγηση;

Όλη η σκέψη γι’ αυτήν την πολυμορφική εγκατάσταση ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2018 στην Τζιά, όπου πρωτοδιάβασα το κείμενο της Ελένης. Αρχικά με έκανε να ενδιαφερθώ έντονα σαν φωτογράφος. Η θεατρική υπόσταση του κειμένου όμως σύντομα μου δημιούργησε ανάγκες για περισσότερα. Ήθελα ήχο και εναλλαγές εικόνων… 

Φτιαχνόταν μέσα μου σιγά σιγά μια «στατική παράσταση»! Οι κεντρικοί ήρωες είναι ο Γουίλ και Κάρολαϊν. Έτσι όπως το  διάβαζα, τα δύο αυτά πρόσωπα μιλούσαν μέσα στο κεφάλι μου με τις φωνές του Νίκου Ξυδάκη και της Όλιας Λαζαρίδου – δυο καλλιτέχνες που ανέκαθεν θαύμαζα κι εκτιμούσα, στο δικό του ξεχωριστό χώρο ο καθένας. Χωρίς να έχω ιδέα μάλιστα ότι οι δυό τους εκείνη την εποχή είχαν μια πολύ γόνιμη συνεργασία σε κείμενα του Διονυσίου Σολωμού. Τους πλησίασα, και με μεγάλη μου χαρά δέχτηκαν το ρόλο των κύριων αφηγητών. Το αφηγηματικό κομμάτι ολοκληρώθηκε με τη συνδρομή της εξαιρετικής Τίνας Γιωτοπούλου που ανέλαβε τη χορική υπόσταση των εσωτερικών «φωνών» της όλης εγκατάστασης.

Γιατί ασχολείσαι Ελένη με το αμερικάνικο στοιχείο και όχι με κάτι άλλο, με το ευρωπαϊκό ας πούμε;

Το λες προφανώς, γιατί είχα κάνει και το προηγούμενο έργο για τον Φρέντερικ Ντάγκλας. Νομίζω ότι είναι τυχαίο. Απλά έχω βρει καλές ιστορίες, που μεενδιαφέρουν. Αυτό έχει σημασία άλλωστε. Κάτι που να σε εμπνεύσει. Έτσι λοιπόν και τα δύο αυτά τελευταία μου κείμενα έχουν σχέση με την αμερικανική ιστορία και τον αμερικανικό τρόπο ζωής. Αλλά τα θέματα αυτά τα βλέπω μέσα από ένα πρίσμα διαχρονικό και υπαρξιακό. Απλώς το έναυσμα, η έμπνευση έρχεται από κει. Την “Σκόνη”, ας πούμε, την είδα μέσα από δικό μου πλαίσιο και φυσικά μέσα στο πλαίσιο της χώρας μας και της ζωής μας εδώ.

Κώστα, τι θα δουν οι επισκέπτες της έκθεσης;

Δεν προσπαθήσαμε να φτιάξουμε ένα multimedia – documentary για το Dust Bowl. Όσα θα δούμε και θα ακούσουμε στην έκθεση είναι το αποτέλεσμα της ατμόσφαιρας που αισθάνθηκα και θέλησα να εξωτερικεύσω επιστρατεύοντας τα εργαλεία τέχνης που διαθέτω και γνωρίζω. Ο επισκέπτης της έκθεσης λοιπόν, θα δει ένα σύνολο ασπρόμαυρων φωτογραφιών και videos, πλαισιωμένα από θεατρικά αποσπάσματα, αφηγήσεις και πρωτότυπα ambient μουσικά μέρη ηχογραφημένα ειδικά για το εγχείρημα αυτό. Με το οπτικοακουστικό αυτό υλικό, θέλησα να μεταφέρω την αίσθηση που μου δημιούργησε το συγκεκριμένο θεατρικό κείμενο και να ταιριάξω τις καταστάσεις του με την σημερινή δική μας πραγματικότητα, τις δικές μας αγωνίες, απογοητεύσεις, και ελπίδες.

Πόσο κοντά στο σήμερα, στο 2020, είναι όλη αυτή η δουλειά σας;

Ελένη: Αυτό που με ενδιέφερε σε αυτή την ιστορία είναι το στοιχείο της ερήμωσης, το οποίο μου θύμισε στοιχεία της δικής μας πραγματικότητας. Αλλά και κάποιες εσωτερικές μου συνθήκες. Και ότι αυτοί οι άνθρωποι έμειναν στη γη τους, παρ’ ότι είχε καταστραφεί ο κόσμος τους. Μια οικολογική καταστροφή ήταν το «Dust bowl». Έμειναν εκεί και δεν εγκατέλειψαν τον αγώνα. Πάλεψαν για τη ζωή τους ακόμη κι αν ένιωθαν διαρκώς ηττημένοι από τις δυσκολίες.

Κώστας: Νομίζω ο λόγος ύπαρξης αυτής της έκθεσης, η αξία του εγχειρήματος είναι πρώτα απ’ όλα αισθητική, είναι ένα εικαστικό δρώμενο. Έχει όμως φιλοσοφικές και υπαρξιακές προεκτάσεις που αφορούν οπωσδήποτε και τη δική μας πραγματικότητα, εμπνέονται και πραγματώνονται μέσα σε αυτήν.

Πληροφορίες για την έκθεση ΣΚΟΝΗ στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης