Xρίστος Στυλιανού: Ο πόλεμος έχει μόνο ένα νικητή την πολεμική βιομηχανία.

Γιατί αποδέχτηκες την πρόταση της Αργύρη Ξάφη να παίξεις στην παράσταση του “Αίας” του Σοφοκλή;

Καταρχάς με τον Αργύρη δεν γνωριζόμασταν προσωπικά, τον παρακολουθούσα και τον εκτιμούσα πολύ ως ηθοποιό και ήταν ένας από τους ανθρώπους της γενιάς μου που ήθελα πολύ να γνωρίσω και να δουλέψουμε μαζί. Είχαμε έρθει σε επαφή κάποιους μήνες πριν όταν του ζήτησα κάποια βοήθεια σε σχέση με τον Πουπουλένιο (είχε παίξει κι αυτός τον Μίσαλ κάποια χρόνια πριν) που είχαμε ανεβάσει τον χειμώνα του ’21 στο Κθβε -και θα επαναληφθεί από τον Οκτώβριο- και ήταν απίστευτη η χαρά μου όταν μου έστειλε ένα μήνυμα να με ρωτήσει αν θα με ενδιέφερε μια κάθοδος στην Αθήνα. Παρότι η ζωή κι η οικογένειά μου είναι στη Θεσσαλονίκη η συγκεκριμένη πρόταση αποτέλεσε μια ιδανική συνθήκη: η συνεργασία με τον Αργύρη, οι υπόλοιποι συντελεστές -δεν χρειάζεται να πω εγώ κάτι παραπάνω για το ποιοι είναι παρά μόνο πόσο βαθιά τους εκτιμώ-, ένα υπέροχο έργο, η Επίδαυρος. Βγάλαμε λοιπόν ένα πλάνο με την Ελένη σε σχέση με τα παιδιά μας και τη δική της δουλειά στο θέατρο και το βήμα έγινε.

Για ποιους λόγους πιστεύεις ότι πρέπει να δούμε την παράσταση;

Έχουν ήδη γραφτεί και ειπωθεί αρκετά σχετικά με την παράσταση. Το τι περιμένει ο καθένας να δει και για ποιους λόγους είναι κάτι προσωπικό και κάποιες φορές σχεδόν γίνεται ερήμην της ίδιας της παράστασης. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι φτιάξαμε μια παράσταση που αφορά στο σήμερα, με ευαισθησία, με ανοιχτό μυαλό και ειλικρινή συνεργασία όλων των συντελεστών με μαέστρο τον Αργύρη. Με μελέτη και προετοιμασία και με κύριο άξονα το λόγο του Σοφοκλή. Τι σημαίνει σήμερα ο Αίαντας και ποιους θα μπορούσε να εκπροσωπεί; Η σύγκρουση των κόσμων, το παλιό με το νέο -χωρίς να μπαίνει θετικό ή αρνητικό πρόσημο σε κανένα από τα δύο διότι τίποτα στη ζωή δεν είναι άσπρο ή μαύρο-, το δίκαιο και η δικαιοσύνη, η εξουσία και η αλαζονεία της και πώς μπορεί κανείς αυτό να το αντιπαλέψει… Η παράσταση είναι μια συνομιλία, ένας δίαυλος επικοινωνίας με τον θεατή. Με κάποιους μπορεί να συνομιλήσει, με κάποιους όχι και τόσο. Ωστόσο, οι προθέσεις μας είναι αυτές.

Τι ιδιαίτερο έχει ο ρόλος σου, ο “Τεύκρος”;

Ιδιαίτερο… Αν ο Αίαντας είναι ο δεύτερος τη τάξει μετά τον Αχιλλέα στο στράτευμα των Αχαιών, ο Τεύκρος είναι ο δεύτερος στην οικογένεια πίσω από τον αδερφό του και μαζί βρίσκονται κάτω από τη σκιά ενός εκφοβιστικού πατέρα. Πολεμάνε μαζί, θυμώνουν εύκολα, βιώνουν κι οι δύο την αδικία. Και μετά τον χαμό του αδερφού του καλείται να σταθεί στη θέση του και να αγωνιστεί για την τιμή του διεκδικώντας την ταφή του Αίαντα από τους Ατρείδες που επιθυμούν τη σκύλευσή του. Βουτάει κατευθείαν στα βαθιά και βρίσκει το σθένος να αντιπαρατεθεί με τους φορείς της εξουσίας οι οποίοι τον χλευάζουν και επιδεικτικά αυθαιρετούν. Με συγκινεί λοιπόν βαθιά αυτή η αδελφική σχέση -η οποία παραστασιακά υπογραμμίζεται με κάποια στοιχεία υποκριτικά και κινησιολογικά. Άλλωστε, το αίσθημα της αδικίας έχει γίνει δεύτερή μας φύση, παρακολουθούμε καθημερινά να συμβαίνουν κατάφωρες αδικίες που έχουν να κάνουν κυρίως με το ποιος είσαι και τι δύναμη έχεις και αυτό επηρεάζει την αντιμετώπιση της δικαιοσύνης προς εσένα. Αυτό δεν είναι κράτος δικαίου, είμαστε πριν τη ζούγκλα. Εγώ με τον Τέυκρο αυτό υπερασπίζομαι. Οι κανόνες να ισχύουν για όλους.

Τι σκέφτεσαι όταν διαβάζεις τη φράση “Ο πόλεμος είναι ένα παιχνίδι, όπου οι ηγέτες νικούν πότε-πότε, οι λαοί ποτέ ”;

Τι να σκέφτομαι… Ότι το συγκεκριμένο απόφθεγμα του Κόλτον αν και ειπώθηκε πριν από 200 χρόνια μοιάζει να συμπυκνώνει όλη την ουσία του πολέμου. Εγώ θα προσέθετα το “κάποιοι” ηγέτες, διότι οι περισσότεροι “ηγέτες” νομίζουν ότι νικούν ή έχουν την εντύπωση πως μπορούν να το κάνουν. Το σίγουρο είναι πως όντως οι λαοί δεν νικούν ποτέ παρά μόνο πληρώνουν τη νύφη με διάφορους τρόπους κάθε φορά. Είτε με τις ζωές που χάνονται και γίνονται αριθμοί σε μια στατιστική είτε με την οικονομική υποδούλωση που δεν έχει τελειωμό. Και αντί να προσπαθούμε να γεμίζουμε τη ζωή μας με πράγματα που να μας δίνουν χαρά γινόμαστε πιόνια σε ένα παιχνίδι που δεν γίνεται να κερδίσουμε. Ο πόλεμος έχει μόνο ένα νικητή: την πολεμική βιομηχανία.

Πιστεύεις ότι οι καλλιτέχνες μετά απ΄ όλες τις κρίσεις, που περνάμε την τελευταία δεκαετία, θα πρέπει να αλλάξουν τρόπο σκέψης και διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους σε σχέση με το παρελθόν;

Οι αλεπάλληλες κρίσεις που περνάμε ως δια μαγείας καταφέρνουν να συρρικνώνουν όλο και πιο πολύ εργασιακά δικαιώματα. Γιατί δεν γίνεται διαφορετικά! Γιατί δεν βγαίνει αλλιώς! Αυτή η επωδός έχει φέρει εξευτελιστικές συνθήκες εργασίας, ελάχιστες αμοιβές, μηδαμινή ασφάλιση και επαφίεται πραγματικά στον “πατριωτισμό” του κάθε σχήματος να τα βγάλει πέρα. Πέραν των δύο κρατικών θεατρικών σκηνών που ακόμα καταφέρνουν να διατηρούν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας μέσω της κρατικής επιχορήγησης, οι υπόλοιποι καλούνται να διαχειριστούν μια πολύ δύσκολη κατάσταση με διαρκώς μειούμενες επιχορηγήσεις που δεν φτάνουν ούτε κατά το ήμισυ για μια ολοκληρωμένη από όλες τις απόψεις καλλιτεχνική παραγωγή. Το Σωματείο έχει αποδείξει πως μπορεί να πιέσει και να διεκδικήσει πράγματα που να φέρουν μια βελτίωση σε όλο αυτό το άναρχο τοπίο. Ωστόσο, όσο πιο μαζική είναι η στήριξη τόσο πιο αποτελεσματικές θα είναι οι παρεμβάσεις. Ο τρόπος σκέψης ήδη αλλάζει και μπαίνουν στο κάδρο και νέα ζητήματα που προκύπτουν από τις καινούριες συνθήκες που δημιουργούνται και η δύναμη των social media υποκαθιστά σε κάποιο βαθμό την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ενημέρωση στο ευρύ κοινό για τα δικαιώματα και τα θέματα που μας απασχολούν. Αλλά ο δρόμος δεν είναι εύκολος, η πολιτεία τα τελευταία χρόνια έχει αποδείξει πως δεν την ενδιαφέρουν οι καλλιτέχνες διότι πολύ απλά είναι ένα πολύ μικρό κομμάτι του εκλογικού σώματος και αυτό που μας μένει είναι η αλληλεγγύη, η διαρκής επαγρύπνηση και αντίδραση και η πίστη ότι ο πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια ούτε οι καλλιτέχνες ενοχλητικά παράσιτα.

Πληροφορίες για την παράσταση Αίας: