Άννα Σωτρίνη

Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την “Απολογία του βασιλιά Λεοπόλδου Β’” του Μαρκ Τουαίην;

Όλα ξεκίνησαν το 2020 με την αρχή της πανδημίας. Τότε διάβασα για τις διαδηλώσεις του κινήματος Black lives matter σε ολόκληρη την Ευρώπη για την δολοφονία του George Floynd από την αστυνομία
μπροστά στις κάμερες. Στο Βέλγιο, οι διαδηλωτές πετούσαν κόκκινη μπογιά στα αγάλματα του βασιλιά Λεοπόλδου Β ́ ή έγραφαν επάνω τους δολοφόνος. Μου έκανε εντύπωση πως ακόμα υπήρχαν σε δημόσιους χώρους τα αγάλματα αυτά, έπειτα απ’ όσα έγιναν – και είναι παγκοσμίως γνωστά- στο Κονγκό, επί της βασιλείας του. Είναι σαν να περιφέρεσαι στην Γερμανία και να βλέπεις παντού προτομές και αγάλματα του Χίτλερ. Μου γέννησαν πολλά και ποικίλα ερωτήματα όλα αυτά, που
μόνο θετικές σκέψεις δεν μου προκάλεσαν. Είχα διαβάσει παλαιότερα το έργο του Μαρκ Τουαίην, «Ο Μονόλογος του Βασιλιά Λεοπόλδου Β’» το οποίο ήταν στην κυριολεξία αποτροπιαστικό και έβριθε από
ντοκουμέντα των γεγονότων της εποχής, με το γνωστό σαρκαστικό ύφος του συγγραφέα. Το ξετρύπωσα λοιπόν από τη βιβλιοθήκη μου και άρχισα γενικότερα να κάνω μιαν εκτεταμένη έρευνα για την ιστορία, που ναι μεν αφορά τις θηριωδίες στο Κονγκό , αλλά άλλο τόσο και την στάση των ευρωπαίων ηγετών, στην Ευρώπης της εποχής. Ειδικά την περίοδο 1884-1908. Τα θέατρα όμως λόγω του covid ήταν κλειστά. Η καραντίνα μου πρόσφερε την υποχρεωτική άνεση να ασχοληθώ περισσότερο και να κάνω εκτεταμένη έρευνα πάνω στο συγκεκριμένο συγκλονιστικό κατ’ εμέ θέμα. Ήταν πλέον ζήτημα χρόνου να το υλοποιήσω.

Ποια πιστεύετε ότι είναι εκείνα τα στοιχεία τα οποία κάνουν το κείμενο αυτό, δυνατό στο σήμερα;

Είναι ένα έργο πολιτικό με την ουσιαστικά έννοια του όρου. Αναφέρεται στην κατάχρηση εξουσίας, στην ματαιοδοξία, στην α-συναισθησία και στα κακουργήματα ενός ευρωπαίου Βασιλιά, τα οποία μέχρι και το τέλος της ζωής του έμειναν ατιμώρητα. Γιατί; Διότι απλά μπορούσε. Δεν το βλέπουμε αυτό σε πολλές περιπτώσεις σήμερα; Δεν είναι εξοργιστικό;

Πολλά περιστατικά μέσα στο κείμενο είναι η καθημερινότητά μας όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι θλιβερό για μένα να ανακαλύπτω τη διαχρονικότητα αυτού του έργου και
ταυτόχρονα να συνειδητοποιώ πόσο σύγχρονο και επίκαιρο είναι.

Tι ιδιαίτερο έχει η δική σας παράσταση;

Επιχείρησα να βγάλω στην επιφάνεια τις «λογικές» του όποιου πολιτικού παράλογου. Στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα πολύ λίγα πράγματα έχουν αλλάξει δυστυχώς με κορυφαία παραδείγματα την ανευθυνότητα και την υποκρισία. Ο Λεοπόλδος Β’ μέσω της ερμηνείας που του προσδίδει ο συγγραφέας του, προσπαθεί διαρκώς ναδικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Χρωστώ πολλά στη «χειρουργική» δραματουργική επεξεργασία του Θεοδόση Πελεγρίνη που δεν πρόδωσε σε κανένα σημείο τον πολιτικό λόγο και το σαρδόνιο ύφος του Μαρκ Τουαίην, ο οποίος λόγος, παραμένει αυτούσιος και δυνατός, όπως ακριβώς στο πρωτότυπο. Το συγκεκριμένο έργο ανεβαίνει για πρώτη
φορά στη χώρα μας και αυτό ήταν για μένα ακόμη μία πρόκληση. Πως όμως θα μπορούσα να αντιμετωπίσω επί σκηνής την απόλυτη κτηνωδία, την απληστία, τη σκληρότητα, την κατάχρηση εξουσίας, τη φιλαργυρία, τη ματαιοδοξία, την αμετροέπεια την παράνοια, το απόλυτο κακό; Όλα αυτά δηλαδή που βάσει των βιογράφων του, χαρακτηρίζουν την ιστορική φυσιογνωμία του Λεοπόλδου. Ο Χανς Εντσενσμπέργκερ που υπήρξε οδηγός μου σε αυτή τη σκηνοθετική διαδρομή λέει: …Όπως στην οπερέτα. Ο Λεοπόλδος θα μπορούσε να τραγουδήσει μια θριαμβευτική άρια στη μπανιέρα του, συνοδεία της μαιτρέσας του… Γιατί να μη μπορεί να γίνει;
Σε ένα έργο τόσο διαχρονικό όσο και επίκαιρο, ο μόνος τρόπος που θα μπορούσα να αντιμετωπίσω την Ύβρη της Εξουσίας έτσι όπως την αντιλαμβάνομαι κατά καιρούς, ήταν η χλεύη και η γελοιοποίησή της. Και αυτό ακριβώς έκανα. Αυτό νομίζω τελικά ότι είναι και το ιδιαίτερο στοιχείο αυτής της παράστασης. Το σπαρακτικά σαρδόνιο ύφος της.

Τι σκέφτεστε όταν διαβάζετε τη φράση του Οδυσσέα Ελύτη “Το παν είναι η ρότα σου κόντρα στην κοινωνία ετούτη ”;

Το δικαίωμα να χαράζω τη δική μου γραμμή πλεύσης ως άτομο. Να μην με άγει και με φέρει το έθος- η ομηρική λέξη για τη συνήθεια- που αφορά τα κοπάδια τα σμήνη και τις κοινωνίες. Να είμαι σε πνευματική εγρήγορση και καθαρότητα. Να αναπτύσσω την κριτική σκέψη μου με επιχειρήματα και η όποια «κόντρα» μου σε ότι διαφωνώ, σε ότι με ενοχλεί, με αγαναχτεί ή με πληγώνει, να το εκφράζω με πείσμα, ευγένεια, πολιτισμό και διαλεκτική, για να μην πέσω αναπάντεχα στα βράχια.

Πληροφορίες για την παράσταση: